We gaan naar het boek Richteren. Een gedeelte van de Bijbel dat vertelt over de eerste eeuwen dat Israël in het Beloofde Land woonde.
Je vraagt je af hoe gaat dat? Er is in elk geval heel wat aan vooraf gegaan: de uittocht onder leiding van Mozes, het wonder bij de Schelfzee, water uit de rots, brood uit de hemel, de ontmoeting met God bij de Sinaï en het geschenk van Gods geboden. Maar ook dit: een hele generatie is in de woestijn gestorven, omdat ze geen vertrouwen hadden in de Heere en dachten dat de inwoners van Kanaän veel te sterk waren. Maar goed, uiteindelijk steken de kinderen van Israël de Jordaan over en komen in het erfdeel van God.
Verdeeldheid
Na verloop van tijd sterft ook Jozua en dan vragen de Israëlieten aan de Heere wie hen nu zal leiden bij het in bezitnemen van het gebied dat hen toegewezen is. Het begint dus goed: "Wat moeten we doen?" En dan is het antwoord uit de hemel dat Juda nu voorop moet gaan en dat doet hij ook, samen met Simeon die in hetzelfde gebied zal wonen als de stam Juda. De Heere verbreekt dan de macht van de Kanaänieten. Bekende plaatsen worden ingenomen, we horen van Jeruzalem en Hebron, van Gaza en van Safed, steden die er nu nog zijn. Ook de stam van Jozef trekt op en komt in Bethel en er staat: “en de Heere was met hen” (Richteren 1:22).
Maar dat geldt lang niet van iedereen. Alle andere stammen houden het wel voor gezien. Ze trekken wel naar hun gebied, maar in hele grote gebieden blijven de Kanaänieten aanwezig. Soms lees je, zoals bij de stam Aser in het noorden, dat ze omringd worden door de heidenen van Kanaän. Niet alleen omdat het lastig is ze te overwinnen, maar omdat het gemakkelijker is om met hen een verbond te sluiten. Dan besef je dat de verdeeldheid binnen het volk een geestelijke achtergrond heeft.
Hierna verschijnt de Engel van de Heere. Hij heeft het volk heel de tijd geleid, door de woestijn, over de Jordaan, tot aan Gilgal en nu roept Hij Israël tot verantwoording en waar het om gaat dat het volk van God niet innerlijk verdeeld kan zijn. Je kunt niet binnen het verbond met de Heere leven en tegelijkertijd in een verbond met de heidenen. We weten van die heidenen dat hun zonden en hun occultisme zo diep en zwaar zijn, dat God daarom besloten heeft dat de kinderen van Israël daarheen moeten terugkeren.
Israël is uitverkoren om in een wereld die van God vervreemd is Hem te heiligen en te leven met Zijn Woord.
Het verbod om een verdrag te sluiten met andere volken die de Heere niet dienen, telt zwaar voor Israël. Deuteronomium 7 spreekt er uitgebreid over. Het weegt zo zwaar, omdat Israël een heilig volk is, Gods eigendom. Israël is uitverkoren om in een wereld die van God vervreemd is Hem te heiligen en te leven met Zijn Woord.
Voor veel Joden telt dit nog steeds zwaar, in de actualiteit van de moderne tijd. Kun je een verbond sluiten met mensen die niets willen weten van de God van Abraham, Isaak en Jakob? De Heere is uniek, het land is uniek, Israël is uniek, zijn roeping is uniek!
Het schema van Richteren
Het 'schema van Richteren' klinkt wat afstandelijk en theoretisch, maar dat is het niet. Je zou het kunnen vergelijken met het bekende schema van ‘ellende, verlossing en dankbaarheid’.
De ellende is dat de kinderen van Israël de Heere krenken. Ze beledigen Hem in de eerste plaats door te vergeten wat Hij voor hen gedaan heeft en om vervolgens mee te zingen in het koor van de heidenen. Dat betekent waarschijnlijk dat de landbouw verbonden wordt met de vruchtbaarheidsgoden. Voor de Kanaänieten heeft elke bewerking van het land: het zaaien, het oogsten en het dorsen een religieuze betekenis en heeft het een lijn met een gebeurtenis in de godenwereld van Baäl, Astarte en de zonnegod Moth. Het gaat ook in het heidendom om eten en drinken en zorgen dat je zo lang mogelijk gezond blijft.
De dienst aan de Heere is anders: God kan de oogst zegenen en regen geven, maar het gaat om meer. Het gaat om liefde voor de Schepper van hemel en aarde en om de komst van een wereld die Hem vreest. De God van de Bijbel neemt Zijn volk ergens mee naartoe. Het is een manier van leven met Gods Woord, met Zijn Geest, een leven door de dood heen naar Gods Koninkrijk. Het is niet alleen onverstandig om anders te leven, je krenkt er God mee (Richteren 2:12).
Het grote gevaar voor Israël komt niet van buiten maar van binnen en dat geldt voor christenen ook.
In die afkeer van God geeft de Heere hen over aan de buren en die weten wel raad met hen. Er wordt niet gesproken over grote oorlogen, maar over vijanden die de stammen van Israël terroriseren en plunderen. En dan komt de verlossing, niet in de eerste plaats omdat ze zich omkeren naar God, maar omdat de Heere zich toch weer omkeert naar hen: “Want de Heere werd bewogen door hun gekerm over hun verdrukkers en benauwers” (Richteren 2:18). Hierna stuurt God een richter, een redder, die ook voor een bepaalde tijd het volk leidt. En dan is er vreugde en voorspoed totdat alles weer vergeten is en dan begint de ellende opnieuw. Het gaat zelfs van kwaad tot erger.
De trouw van God
Richteren is niet het meest gelezen boek van de Bijbel, maar het is wel actueel. Het grote gevaar voor Israël komt niet van buiten maar van binnen en dat geldt voor christenen ook. Het is gevaarlijk om de Bijbelse geschiedenis te vergeten. Het is gevaarlijk om je identiteit los te laten en naar de pijpen van de wereld te dansen. Het is gevaarlijk om God te krenken. Het gevaar is een realiteit, omdat de satan erop uit is de roeping en de bijzondere positie van Israël onderuit te halen.
En de trouw van God? Dat is dat zijn pijn en krenking niet het laatste woord heeft. Hoewel het geen goedkope genade is. Verderop in Richteren lezen we dat God zegt: “Gaat maar de goden aanroepen die gij verkozen hebt, laten die u verlossen wanneer gij in benauwdheid zijt!” (Richteren 10:14). Daar schrik je wel van. Maar toch weer: “en zij verwijderden de vreemde goden uit hun midden en dienden de Heere; toen kon Hij Israëls ellende niet langer aanzien” (vers 16).
Maar ook dit is de trouw van God en dan gaan we weer terug naar het begin: Dat de Heere dan ook zelf de heidenen laat overblijven om Israël op de proef te stellen. Hij bestemt ze er zelfs voor om Israël te oefenen in de strijd en om te weten of zij zouden luisteren naar de geboden van de Heere (Richteren 3:4).
Dat Israël het moeilijk heeft in het midden van mensen, die de God van Jakob afwijzen, is wel duidelijk, en dat wij ons bevinden in een wereld die de Heere verwerpt, is ook duidelijk. Al heb je er soms bijna geen erg meer in, dat we in een van de meest seculiere landen van de wereld leven. Maar de boodschap van Gods Woord in Richteren is ook duidelijk.
Meer in deze Bijbelstudiereeks
Bijbel
Bijbelstudie: God is Trouw
28 augustus 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (16)
We gaan naar het boek Richteren. Een gedeelte van de Bijbel dat ver...
Bijbel
Bijbelstudie: God is Trouw
14 augustus 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (15)
Ik had eigenlijk boven deze aflevering willen zetten: We gaan gewoo...
Bijbel
Bijbelstudie: God is Trouw
31 juli 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (14)
Eindelijk staat het volk Israël voor het beloofde land. Mozes is he...
Bijbelstudie: God is Trouw
Bijbel
17 juli 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (13)
Houdt God niet gewoon van alle mensen? Waarom doen we dan zo bijzon...
Bijbelstudie: God is Trouw
Bijbel
3 juli 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (12)
We gaan naar het volgende boek van de Bijbel: Deuteronomium. Daar v...
Bijbelstudie: God is Trouw
Bijbel
20 juni 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (11)
De profeet Bileam mag Israël niet verwensen. Hij kan dat ook niet e...
Bijbelstudie: God is Trouw
Bijbel
5 juni 2025
Bijbelstudie: God is Trouw (10)
We lezen verder in het boek Numeri en komen daar de prachtige zegen...
Aanbevolen artikelen
Bijbel
Israël Aktueel
22 augustus 2025
Vreemdelingschap en vriendschap
“Ik ben een vreemdeling op aarde, verberg uw geboden niet voor mij....
.png?width=1366&height=765&mode=fit&format=jpeg&signature=514fd275274a8bf2cc8557e417ca5de30fe0a661)
Bijbel
Overdenking
21 augustus 2025
Met alle beschuldigingen nog steeds Gods volk?
Israël, volk van Gód? Nog steeds? De vraag die Paulus bijna tweedui...
