Bijbelstudie: God is Trouw (7)

Deze maanden van het kerkelijk jaar hebben iets van de reis van het volk Israël door de woestijn. Ze zijn bevrijd, maar ze zijn er nog niet. Ze hebben geen idee hoe lang het nog zal duren. Het is nu een kwestie van doorlopen en volhouden, van volharden.

Dat is een belangrijk aspect van ons leven met God. Volharden in het geloof. Elke nieuwe dag, elke nieuwe week. Gewoon doen wat je moet doen als christen: geloven met je hart en met je handen.

Doorgaan

Toch zullen de Israëlieten in die eerste dagen, daar achter Mozes aan, achter de wolkkolom, achter de Engel des Heeren, ook met elkaar onderweg erover gesproken hebben. Over alles wat er gebeurd is: de komst van Mozes en Aäron, de plagen, de woede van de farao, de duisternis in het hele land Egypte - behalve in Gosen, waar zij woonden. En dan die laatste nacht: het Pascha, de uittocht en het goud en de kostbaarheden die ze meekregen, als ze maar weggingen. Op weg naar een land waar ze nog nooit geweest waren. Maar waar ze wel in geloofden.

Wij hebben ook veel achter de rug: Kerst, Goede Vrijdag, Pasen en binnenkort Pinksteren. Om met Paulus te spreken: “Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof, hebben vrede bij God door onze Heere Jezus Christus” (Romeinen 5:1). En nu doorgaan.

We lezen dat God voor het volk uit gaat en dat God hen niet leidde op de weg naar het gebied van de Filistijnen, hoewel deze weg wel de snelste was. God zei bij zichzelf: “Het volk mocht eens berouw krijgen, wanneer zij in strijd gewikkeld werden, en naar Egypte terugkeren” (Exodus 13:17).

Dus voerde Hij hen over de woestijnweg naar de Schelfzee. De Israëlieten zullen wel gedacht hebben…De eindbestemming weten ze wel, maar hoe ze daar komen niet. Er staat ook niet dat God het vertelt of dat Hij het uitlegt. Ze krijgen geen programma, geen routeplanner. Die routeplanner is er wel, maar alleen de Engel des Heere vooraan weet ervan.

Gedoopt in de Rode Zee

De Joodse uitleggers hebben er natuurlijk ook over nagedacht: Direct het land binnengaan zou ook niet goed zijn. De kinderen van Jakob moesten eerst leren om God te vertrouwen, en Hem nog meer leren kennen, voordat ze het beloofde land konden binnengaan. God wil ze eerst bij de Sinaï brengen om hen de Thora te geven. Daarnaast moeten ze ook rijpen in het geloof en nog zoveel meemaken: water uit de rots en brood uit de hemel. En dan komt dat bijzondere moment, dat ze aankomen bij de Schelfzee. Daar laat God nog een keer zien wie Hij is! God wil ook onderweg Zijn Heerlijkheid laten zien.

Als je Jood zou willen worden, dan moet je een heel proces ondergaan. Dat gaat zomaar niet. Dan moet je als man besneden worden en ook gedoopt. Op de vraag waarom Joden dan zelf niet gedoopt worden, is het antwoord: Wij zijn allemaal gedoopt in de Rode Zee. Dat zegt Paulus ook in 1 Korinthe 10 vers 1 en 2 dat zij zich allemaal lieten dopen in Mozes en in de zee.

Even tussendoor, hier zit ook iets van het collectieve denken in. Wij zouden kunnen zeggen: Maar dat is lang geleden, daar waren jullie allemaal niet bij! En toch zeggen de Joden dat zo. Het is allemaal niet zo individualistisch als in ons westerse denken. Je kunt deel hebben aan iets wat buiten jouw aanwezigheid om gebeurd is. Zo zal Paulus zeggen in Romeinen 5, dat God ons verzoend heeft door de dood van Zijn Zoon en dat wij, dat wat buiten ons om gebeurd is, nu mogen ontvangen.

Drie gevaren

Israël stopt bij de Schelfzee, de zee van het einde, zo wordt deze zee ook wel genoemd. En dan komt ook de legermacht van de farao eraan. God heeft ondertussen zijn hart verhard om Zijn heerlijkheid en macht nogmaals aan de farao te laten zien. En dan is er nog iets: ze legeren zich tegenover Baäl-Zefon. Dat is ook niet toevallig. We lezen hier gauw overheen, maar ook dit is belangrijk.

En dan komen deze drie dingen ineens bij elkaar, terwijl de Israëlieten nog maar net onderweg zijn: de zee, de farao en Baäl Zefon. Dan houdt het volk Israël het niet meer uit: “Toen werden de Israëlieten zeer bevreesd en schreeuwden tot de HERE en zij zeiden tot Mozes: Waren er soms geen graven in Egypte?” (Exodus 14: 10,11) Wat heb jij ons aangedaan! Hebben we niet tegen je gezegd: Laat ons met rust?!

Misschien moeten we de diepte en de (geestelijke) betekenis van deze drie gevaren meer schetsen. De farao wil ze terug hebben als slaven, onderdrukt in een wereld die niet van hun is, de diaspora. Dan de zee van het einde. Een enorme fysieke barrière. En tenslotte Baäl Zefon. Dat is de burcht, de troon van de oppergod van Kanaän, Baäl. Baäl is de god van de regen en de storm, die donderend over de wolken rijdt. Dat is dus een geestelijke dreiging.

En om onszelf nu even erbuiten te laten: dit is de situatie van Gods volk nu!

Mensen die zeggen: “Terug naar het leven in de verstrooiing.” Een enorme fysieke tegenstand: vijanden aan alle kanten, het land zelf met zijn woestijn en moerassen en dan de opdracht om een volk terug te brengen uit alle hoeken van de aarde. En daarbij nog de dreiging uit de geestelijke wereld.

Verschillende reacties

De Joodse uitleggers zeggen dat er vier reacties waren onder de Israëlieten. Eén groep zei: “Laten we maar allemaal verdrinken in de Schelfzee.” Een andere groep zei: “We gaan vechten.” Weer anderen zeiden: “We gaan terug naar Egypte.” En tenslotte waren er ook nog mensen die zeiden: “Laten we het met zijn allen op een schreeuwen zetten.”

En dan zegt Mozes tegen degenen die zeggen “laten we maar verdrinken” in Exodus 14:13: “Vreest niet, houdt stand, dan zult gij de verlossing des HEREN zien.” Tegen degenen die zeggen, dan gaan we maar weer terug, zegt hij: “De Egyptenaren die gij heden gezien hebt, zult gij nimmermeer zien.” Tegen hen die willen vechten, vertelt hij: “De HERE zal voor u strijden” (v. 14) en tegen de schreeuwers: “En gij zult stil zijn.” En dan vertelt de traditie dat Mozes de kinderen van Israël zegt om God te loven en te eren om wie Hij is, juist nu!

Volharden betekent dus Hem eren, danken en vertrouwen – zowel als elke dag hetzelfde lijkt, als wanneer je ineens al die gevaren en krachten gewaar wordt.