Poerim is een dag waarop mensen meer drinken dan normaal. En daarom was het ook niet verwonderlijk om onze buurjongen zo te zien. Maar konden we geloven wat hij zei? "Ik heb geen idee," antwoordde ik, "ik heb het ook net van hem gehoord..." Maar helaas kwamen we er al snel achter dat het wel degelijk waar was. De vreugde van Poerim werd onmiddellijk vervangen door een wolk van verdriet. Mensen huilden op straat en bij hun feestmaaltijden. Over de hele wereld werd het Joodse volk in rouw gedompeld om de kroon van de Thora die op die dag van haar hoofd was gevallen.

Wie was hij?

Stel je voor dat je op jonge leeftijd een passie ontdekt voor een onderneming waarvoor je een overvloed aan natuurlijk talent en vaardigheid hebt. Voeg daarbij het voordeel aan toe van het opgroeien omringd door vooraanstaande professionals in het door jou gekozen vakgebied, die jouw groei nauwlettend begeleiden. Decennia lang komen duizenden mensen naar jouw huis voor wijs advies en je publiceert vele wetenschappelijke boeken over de hele breedte en diepte van het door jou gekozen vakgebied. Voeg hier ook een vastberaden focus en niet-aflatende toewijding aan jouw vakgebied toe, dag na dag, jaar na jaar - 94 jaar lang. Dat was het leven van Rabbijn Chaim Kanievsky (1928-2022), de onbetwiste Sar HaTorah (Prins van de Thora), die afgelopen zondag werd begraven in de stad Bnei Brak.

De vorige keer schreef ik over echte leiders van het Joodse volk. Over onze leidinggevende rabbijnen, die ons de weg wijzen in hoe te leven en G-d te dienen. Rabbijn Chaim Kanievsky was de meest vooraanstaande rabbijn van onze generatie, die door alle religieuze Joden erg werd gerespecteerd. Naar schatting woonden 750.000 mensen zijn begrafenis bij.

President Herzog, premier Naftali Bennett en Bibi Netanyahu zijn enkele van de politici die ook rouwden om het verlies van rabbijn Kanievsky. Netanyahu toonde zelfs zijn laatste respect door zaterdagavond het huis van de rabbijn te bezoeken om persoonlijk afscheid te nemen, terwijl duizenden rouwenden zich al buiten het huis verzamelden.

Het is onmogelijk om precies uit te leggen wie Reb Chaim was. Er is een reden waarom zoveel mensen naar hem toestroomden voor leiding, zijn zegen en advies. Zijn encyclopedische kennis van elk aspect van de Thora was ongeëvenaard over de hele wereld. Hij was de persoon naar wie alle geleerde rabbijnen gingen met hun eigen vragen. Hij was als een reus uit een ander tijdperk die onder ons leefde.

Jonge jaren

Shmaryahu Yosef Chaim Kanievsky werd geboren in 1928 in Pinsk, nu Belarus. Zijn vader, rabbijn Yaakov Yisrael Kanievsky, stond bekend als de gerespecteerde Steipler Gaon; een van de meest vooraanstaande rabbijnen van zijn tijd. Toen Chaim zes jaar oud was, verhuisde de familie Kanievsky naar het land Israël. Op de zeereis zat Chaim de hele dag bij zijn vader, verdiept in Thora-studie. Toen ze de kusten van het Heilige Land naderden, stonden ze op het punt om hun studie van het boek Exodus af te ronden, toen zijn vader plotseling het boek kuste en het dichtsloeg. “Laten we wachten tot we aankomen”, legde hij uit, “zodat we het in het Heilige Land kunnen vieren.” Dit gaf de jonge Chaim niet alleen waardering voor Thora-studie, maar ook een liefde voor het land Israël. Sindsdien heeft hij de grenzen van het land Israël nooit verlaten en moedigde hij veel Joden aan om alija te maken (te emigreren naar Israël).

Zijn ouderlijk huis was het centrum van de Thora-wereld; met mensen van over de hele wereld die daar samenkwamen om vraagstukken te overleggen met enkele van de grootste rabbijnen van de 20^e eeuw. Naast zijn gerespecteerde vader was de oom van Reb Chaim, rabbijn Avraham Yeshaya Karelitz, de belangrijkste rabbijnse leider tijdens de kritieke jaren van de Israëlische onafhankelijkheid.

Chaim was een wonderkind met een fotografisch geheugen en verhelderde op jonge leeftijd ingewikkelde Talmoedische leringen. Als kind amuseerde hij zich tijdens de pauzes op school –niet met een bal of spelletjes– maar door te tellen hoe vaak verschillende Joodse geleerden in de Talmoed worden geciteerd. Voor zijn Bar Mitswa voltooide hij het leren van de Talmoed. Een prestatie die velen niet eens in hun hele leven bereiken.

Thora-studie

Reb Chaim was slechts een ‘simpele’ burger. Hij leidde geen overheidsinstantie, synagoge of jesjiewa en had geen officiële lesgevende, of rabbinale positie. Hij was een man van grote invloed die heel rijk had kunnen zijn. Maar hij was nooit geïnteresseerd in het materiële aspect van deze wereld. In zijn bescheiden huis in Bnei Brak stonden alle kamers en gangetjes vol met boekenkasten, volgepropt met duizenden religieus-Joodse boeken. Op Sjabbat speelde hij een spelletje met zijn kinderen: een van hen zou een boektitel noemen en de rabbijn zou de kinderen erin onderwijzen en hen onmiddellijk de precieze locatie te vertellen tussen de boeken die elke centimeter van de muurruimte vulden.

Reb Chaim werd elke dag om 2 uur 's nachts wakker voor een grondige studie van twintig uur per dag van het hele Bijbelse en Rabbijnse corpus en alle belangrijkste werken van de Joodse wet. Hij zwoegde dag en nacht in zijn Thora-studie en zei dat de mentale energie die aan Thora-studie wordt besteed, fysiek zwaarder is dan het graven van greppels of het leggen van stenen.
Er zijn maar weinig mensen die in hun leven zoveel ingewikkelde werken kunnen bestuderen. Rabbijn Kanievsky voltooide deze echter allemaal - elk jaar.

Ware rijkdom

Hij kreeg vaak de eer om de sandek te zijn bij besnijdenissen. Dit is degene die de baby vasthoudt tijdens de besnijdenis. Het dienen als sandek wordt beschouwd als een grote eer en een verdienste om rijk te worden. Daarom vroeg iemand ooit aan reb Chaim: "Als U zo vaak als sandek dient, waarom bent u dan niet rijk?” Hij antwoordde dat rijkdom niet beperkt is tot geld en citeerde vervolgens zijn vader dat rijkdom wordt verkregen door Thora-commentaren te publiceren. Hij voegde daarbij zijn eigen mening aan toe dat kleinkinderen een bron van enorme rijkdom zijn.

Rabbijn Chaim Kanievsky publiceerde tientallen boeken die moderne klassiekers zijn geworden binnen de religieus Joodse wereld. Met ongeëvenaarde kennis was hij uniek gekwalificeerd in relatief onbekende onderwerpen van de Joodse wet, zoals bijvoorbeeld de maancycli, landbouwwetten in Israël en een baanbrekend commentaar op de Jeruzalemse Talmoed. Bovendien schreef hij tienduizenden rabbinale responsa op bijna elk denkbaar aspect van de Thora en het Joodse leven. Elke week sloot hij zich op in een kleine kamer met stapels van honderden brieven en reageerde geduldig op elke brief.

De Kanievsky's hadden een klein appartement en de jonge kinderen sliepen in een kamer die tot de rand gevuld was met bedden. Toen een rijke bezoeker eens aanbood om een ​​groot huis voor hen te kopen, weigerden ze dit en legden uit dat het mensen aanmoedigt om in te zien dat economische tegenspoed de toewijding aan Thora-studie niet uitsluit.

Radicaal of gematigd?

Er zijn mensen die rabbijn Chaim Kanievsky misschien als radicaal zullen zien als het om zijn geloofswereld ging. Zijn doorzettingsvermogen en zijn reikwijdte van kennis waren absoluut. Zijn zorg voor zijn vrouw en het respect dat hij voor haar had was absoluut, evenals zijn gebeden. Maar in zaken die het publiek aangingen toonde hij grote gematigdheid. Hij koos nooit de kant van de politieke extremen in Israël.

Op bepaalde tijden per dag stond de steile trap buiten het huis van Reb Chaim vol met bezoekers; van ‘simpele’ mensen tot politici, zakenmensen, onderwijzers, buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders, enzovoort. De lijnen kronkelden vaak rond zijn huis. Maar de voorkeursbehandeling werd gegeven aan kleine jongentjes die hun derde verjaardag vierden; de dag van hun eerste knipbeurt. Dit omdat Reb Chaim wist hoe moeilijk het was voor kleine kinderen om zo lang in de rij te wachten.

In een wereld als de onze zullen veel verhalen -zowel positieve als helaas ook negatieve- over hem worden verteld. Maar een feit dat niet kan worden betwist is dat hij nooit boos werd; hij bewandelde deze aarde in bescheidenheid en nederigheid, met een gevoeligheid en liefde voor alles en iedereen om hem heen.

Als reb Chaim niet tijdens mijn leven had geleefd, betwijfel ik dat ik zou hebben kunnen geloven dat een mens met zo’n totale toewijding aan en beheersing van de Thora zou kunnen bestaan. Zijn leven gaf ons daarom dan ook het vermogen om te geloven in andere grote mensen uit het verleden. Unieke mensen van de afgelopen generaties, die de hele brede literatuur van de Thora van voor tot achter kenden.

Het verlies van zo'n groot rechtvaardig mens is een verlies voor heel het Joodse volk. Moge zijn nagedachtenis tot een zegen zijn.