Geen verlichting

Het is waar dat ‘lijden’ een deel is van G-ds plan… ook al begrijpen wij het misschien niet. We geloven dat zelfs lijden van G-d komt en dat het ook als een tuchtiging kan dienen. Net zoals een liefhebbende vader zijn kind kan tuchtigen om de bestwil van het kind. Maar dit allemaal neemt niet weg van het feit dat wij (op het moment dat het gebeurd) wel degelijk lijden. Deze voorkennis verlicht het huidige emotionele leed niet. De pijn is er nou eenmaal en gaat niet zomaar weg.

Rebbi Eliezers ziekbed

De Talmoed vertelt dat toen de grote geleerde rebbi Eliezer ben Hyrkanos (eind 1^e, begin 2^e eeuw) ziek werd, vier van zijn leerlingen hem kwamen bezoeken; rabbi Tarfon, rabbi Jehosjoe’a, rabbi Elazar ben Azarja en rabbi Akiva.

Rabbi Tarfon nam het woord: "Je bent beter voor ons dan de regen, omdat de regen ons alleen in deze wereld voorziet, maar onze meester heeft voor ons gezorgd in deze wereld, en in de komende wereld." Rebbi Eliezer negeerde deze woorden. Rabbi Jehosjoe’a zei toen: "Je bent beter voor ons dan de baan van de zon, omdat de baan van de zon ons alleen in deze wereld voorziet, maar onze meester heeft voor ons gezorgd in deze wereld, en in de komende wereld". Rebbi Eliezer bleef stil. Rabbi Elazar ben Azarja zei nu: "Je bent beter voor ons dan een vader en moeder, omdat een vader en moeder alleen in deze wereld voor ons zorgen, maar onze meester heeft voor ons gezorgd in deze wereld, en in de komende wereld". Weer kwam er geen reactie van rebbi Eliezer. Rabbi Akiva zei toen: "Lijden kan kostbaar zijn." Pas nu zei rebbi Eliezer: "Help me rechtop te zitten, zodat ik de woorden van mijn leerling Akiva kan horen".

Het is interessant dat rebbi Eliezer niet reageerde op de woorden van de eerste drie leerlingen die zijn onderwijs prezen. Voor rebbi Eliezer had het leven alleen waarde omdat hij de wil van G-d kon vervullen. Nu hij de hele dag alleen maar in bed kon liggen en niets anders kon doen, zag hij geen waarde meer in het leven. Zijn grote prestaties uit het verleden gaven zijn huidige leven geen enkele waarde. Daarom deed de lof van zijn leerlingen over wat hij voor hen had gedaan, hem helemaal niets.

Rabbi Akiva kwam met een nieuw idee. Wat G-d van een persoon verwacht is om Hem te dienen met de capaciteiten en mogelijkheden die wij op dit moment hebben. Toen rebbi Eliezer nog in goede gezondheid was, was het zijn taak om de Thora te onderwijzen, wat hij op bewonderenswaardige wijze vervulde. Maar nu hij ziek was, veranderde zijn verplichting en kon hij de Thora niet meer onderwijzen.

Het enige wat hij kon doen was zijn lijden accepteren met het geloof dat dit de wil van G-d was. Deze aanvaarding was niet minder avodat Hasjem (dienen van G-d) dan zijn lesgeven van de Thora toen hij daartoe nog in staat was. Beide manieren van avodat Hasjem waren even belangrijk. En nu had rebbi Eliezer een nieuw doel dat zijn leven zin gaf.

G-ds wil accepteren

Een Thorageleerde kwam ooit bij de rebbe van Ruzhin, rabbijn Jisrael Friedman (1796-1850), en beklaagde bij hem dat hij zoveel problemen had, dat hij zich niet meer kon concentreren om Thora te leren. De rebbe antwoordde hem: “Soms kan een mens in zo’n pijn zijn, dat het onmogelijk is voor hem om te bidden of om Thora te leren. Het kan zijn dat op dat moment, in plaats van zijn gebed en Thorastudie, G-d liever ziet hoe iemand zijn situatie accepteert”.

Het klopt dat de emotionele pijn er nog steeds is wanneer ons iets overkomt. Maar dat is juist de uitdaging in ons leven. Om te accepteren dat dit is wat G-d van ons verlangt op dat moment; om Hem nog steeds met een vreugde te dienen, en om te doen wat er maar in onze mogelijkheid ligt.

De Psalmist (Ps. 100) schrijft daarom: “Dien G-d met vreugde, kom voor Hem met lof” – zelfs als het moeilijk is.

Meer weten over hoe Israël en het Joodse volk omgaat met vreugde en verdriet? Kijk dan vanavond om 19.30 uur naar onze livestream met Otto de Bruijne over 'Leren van Israël: omgaan met vreugde en verdriet'. De uitzending is te bekijken via cvi.nl/livestream of via ons YouTubekanaal.