Lees het artikel hier terug!

Vluchtelingen

Deze dag stond dit jaar ook in het teken van de Russische invasie van Oekraïne. Net zoals elk ander gewelddadig conflict, brengt deze oorlog de burgerbevolking veel schade toe. Steeds meer mensen zijn op de vlucht, van wie vrouwen de meerderheid vormen. Hieronder bevinden zich ook vele duizenden Joodse vrouwen wiens echtgenoten (zoals alle Oekraïense mannen tussen 18 en 60 jaar) gedwongen zijn achter te blijven om tegen de Russen te vechten.

Families worden opgesplitst en zowel de Joodse mannen die achterblijven, als ook de vrouwen die wel kunnen vluchten met hun kinderen, worstelen om te overleven, en om koosjer voedsel te vinden. Er zijn veel berichten van orthodox-Joodse vluchtelingen die dagenlang niet aten, totdat ze eindelijk een Joodse gemeenschap bereikten die hen van koosjer voedsel voorzag.

Feest vieren?

Het bestuderen van de Thora brengt ons altijd een enorme vreugde. Het is bijvoorbeeld dan ook om deze reden dat we geen Thora mogen leren op Tisja beAw; de treurigste dag van het jaar. Op deze dag rouwen we om de verwoesting van de heilige Tempel.

Daarom is het altijd een groot feest wanneer we een ​​traktaat van de Talmoed eindigen en weer beginnen met een nieuw gedeelte. Dit soort feesten gaan meestal samen met een uitgebreide feestmaaltijd, muziek en dans. Echter, vorige week dinsdag, aan het einde van het vorige traktaat van de Daf Jomie-cyclus, en het begin van seder Nasjiem, ging het net wat anders. Rabbijn Nachum Dov Brayer, de Rebbe van de ultraorthodox-Joodse groepering Boyan (afkomstig uit Oekraïne) vroeg: “Hoe kunnen wij nu blij zijn? Hoe kunnen we op dit moment feest vieren, terwijl zoveel Joden lijden?” Het antwoord is dat onze liefde voor G-ds woord en dat de Thora ons leven is een verdienste kan zijn dat onze Joodse broeders in Oekraïne zal beschermen.

Maar dit is natuurlijk niet genoeg. De Boyaner Rebbe zei ook om zich financieel niet in te houden om de Joden uit Oekraïne te redden. Terwijl men in het ene gedeelte van de synagoge op dat moment feest vierde ter ere van de Thora, was er bij de ingang van het gebouw een grote inzamelingsactie gaande voor het reddingswerk van Joodse vluchtelingen.

Hoe veel van deze vluchtende Joodse kinderen zullen ooit hun vaders op Sjabbatavond weer kiddoesj zien maken? Hoeveel van deze vrouwen zullen hun man ooit weer terugzien? De nobele ridder in glanzend harnas dat wij uit de sprookjesboeken kennen -‘dapper, stoutmoedig en ridderlijk’- bestaat niet in onze wereld. Echte oorlog is, aan welke kant we ook staan, veel smeriger en lelijker. Het is een tijd van diep verdriet en tijdens deze dagen worden er helaas inderdaad veel tranen gemorst. De Joodse geleerden zeggen dat ‘G-d de tranen van een vrouw telt’, en mannen worden gewaarschuwd om ervoor te zorgen dat ze hun vrouw geen pijn zullen doen. Daarom is het dan ook extra pijnlijk om te zien wat er gaande is in Oekraïne.

Heropbouw

Na de Tweede Wereldoorlog waren er veel overlevenden die, net zoals de huidige Oekraïense vluchtelingen, hun leven weer wilden opbouwen. In deze dagen was rabbijn Aharon Rokeach (1880-1957) de rebbe van de chassidische gemeenschap in Belz, Oekraïne. Tijdens de oorlog zag hij de vernietiging van vele Joodse gemeenschappen, inclusief die van hem. In 1944 wist hij te vluchtten naar het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina. Tijdens de oorlog verloor rabbijn Rokeach zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen. Van zijn hele familie overleefde alleen zijn broer deze vreselijke jaren. Beiden hertrouwden kort na aankomst in het land Israël.

In de nasleep van de oorlog was de chassidische groepering Belz, net als elke andere chassidische groepering, bijna volledig weggevaagd. Voor de oorlog was het een gigantische gemeenschap, maar toen de oorlog eindelijk voorbij was, bestond het bijna niet meer. Met de ongelooflijke kracht die reb Aharon door G-d werd gegeven, was hij in staat zijn gemeenschap te herbouwen en vele duizenden kansarme Joden te helpen door als een vader voor hen te zijn.

Een van de vele taken van ‘reb Arele’ -zoals hij liefdevol genoemd werd- als surrogaatvader voor zoveel overlevenden, was om de overlevenden te begeleiden bij het vinden van huwelijkspartners. De oorlog was nu voorbij en mensen wilden (her)trouwen. Maar na de vernietiging van de Sjoa was dit niet zo'n eenvoudige taak. Veel jongens en meisjes zonder ouders hadden geen geld, waren getraumatiseerd en wisten niet wat ze moesten doen. Terwijl zoveel andere getrouwde mannen en vrouwen niet eens zeker wisten of hun echtgenoot/echtgenote van voor de oorlog de Europese vernietiging had overleefd.

Hertrouwen

Ongeveer drie jaar na de oorlog vond een jonge vrouw, die samen met haar moeder de Sjoa had overleefd, eindelijk een jongeman (ook een overlevende) met wie ze wilde trouwen. De jonge vrouw was eerder getrouwd geweest, maar het was duidelijk dat haar man was omgekomen in ‘de vlammen van Europa’. De dolblije moeder en dochter brachten daarom een bezoek aan de Belzer Rebbe, om zijn ‘zegen’ te vragen.

Reb Aharon glimlachte naar hen en wenste hen 'mazel tov'. Maar hij zei dat ze moesten wachten met de bruiloft. Vele weken gingen voorbij en zowel moeder als dochter kwamen terug om een ​​datum te prikken voor de grote dag. 'Wacht nog even', luidde het antwoord weer. Zowel moeder als dochter waren verrast en teleurgesteld. Maar ze accepteerden het woord van hun Rebbe.

Er gingen meer weken voorbij, en de toekomstige bruid ging weer terug; om nogmaals te horen te krijgen dat ze moest wachten. "Waarom?" smeekte ze. "Ik wil trouwen!" "Wacht nog even, mijn kind", was het antwoord van de Rebbe. De volgende keer dat de vrouw terugging, kreeg ze te horen dat ze opnieuw moest wachten. Een paar maanden later ging ze weer terug. “Rebbe!” smeekte ze nu wanhopig. "Ik wil trouwen. Ik wil verder gaan met mijn leven. Zeg me alstublieft niet langer te wachten. Geef me een datum voor de bruiloft.” De Belzer Rebbe zuchtte diep, en keek de jonge vrouw aan zonder iets te zeggen.

"Alstublieft!”, smeekte ze opnieuw en begon te huilen... wat het hart van de surrogaatvader van zo vele overlevenden, zoals deze jonge vrouw, nog meer brak. "Wat kan ik je zeggen?", zei Reb Aharon ten slotte. “Huil alsjeblieft niet,’ vervolgde hij langzaam en emotioneel. "Wat kan ik je zeggen? Wanneer je man nog steeds leeft.” Reb Arele wist dat de man van deze jonge vrouw ook de kampen had overleefd, maar dat hij werd verhinderd om naar het land Israël te emigreren.

Dit is een verhaal dat misschien fictie lijkt te zijn, echter heb ik het persoonlijk gehoord van de zoon van dit echtpaar. In het Jodendom geloven we dat er bepaalde rechtvaardige mensen zijn, die zo dicht met de Almachtige leven, dat ze soms dingen zien -of weten- die anders onmogelijk te weten zijn. Rabbijn Aharon Rokeach was een van die rechtvaardige mensen. En ook al noemt men hem ‘reb Aharon haMalach’ (de Engel), was hij nog altijd slechts een mens van vlees en bloed… die de kostbare tranen van deze vrouw niet kon weerstaan. Hoeveel temeer breekt G-ds hart dan niet voor al het lijden van zijn kinderen in deze wereld?

Zee van tranen

Toen rabbijn Jisrael Friedman (1796–1850), de Rizhiner Rebbe, stierf in Sadhora (Oekraïne), wist rabbijn Nechemia Jechiel Rabinowitz (1808-1852) al van het overlijden voordat het bericht hem zelfs maar had bereikt. Er wordt gezegd dat hij zijn Rebbe die nacht in een droom, in een enorme 'zee' zag staan. In deze droom vroeg hij hem toen, "Rebbe, in wat voor een zee staat U?"
De Rizhiner antwoordde hem: "De zee die je ziet zijn de tranen van Jiddisje Kinder (Joodse kinderen). Hun huilen, en kreten van pijn en lijden, stijgen op naar de hemel. En ik beloof je, ik zal deze zee niet verlaten voordat de uiteindelijke verlossing zal komen!”

Laten we de Rizhiner Rebbe niet langer laten 'wachten' in die zee van tranen.
Laten we G-d de tranen van de vele huidige Joodse vluchtelingen niet laten tellen.
Laten we onze harten openen, bidden en doneren om Joodse levens te redden.