Nu besprak Erdogan echter met Herzog het grote potentieel voor samenwerking op het gebied van energie, toerisme en technologie tussen Israël en Turkije. Dit verklaarde het kantoor van de Turkse president. Is dit toeval of speelt er iets anders? Per slot van rekening hebben zowel Erdogan als Abbas de nieuwe Israëlische premier Naftali Bennett niet gebeld nadat hij meer dan een maand geleden aantrad. Bovendien reisde Abbas in dezelfde week dat hij Herzog belde naar Ankara om Erdogan te ontmoeten.

Nieuwe regering van Israël als zwak gezien

De vermoedelijke reden voor deze opmerkelijke stappen is dat leiders in het Midden-Oosten en daarbuiten hebben opgemerkt dat de nieuwe regering van Israël bestaat uit zowel linkse als rechtse partijen. De regering heeft zelfs een islamitische partij als één van de vele coalitiepartijen. Hierdoor ziet de coalitie er in de ogen van die leiders zwak uit en makkelijk te manipuleren. De nieuwe Israëlische regering adverteerde zichzelf als een 'regering van verandering'. Echter, de snelheid die wordt getoond in de poging om de buitenlandse betrekkingen van Israël te veranderen, werd niet verwacht door zelfs de meest ervaren waarnemers en commentatoren.

Dit is feitelijk het werk van Yair Lapid, de leider van Yes Atid. Hij is de plaatsvervangende premier van Israël en minister van Buitenlandse Zaken. Als oppositieleider bouwde Lapid een netwerk van belangrijke contacten op. Dit deed hij zowel in de Verenigde Staten waar hij veel contacten heeft in de regerende Democratische Partij, maar ook in Europa, waar hij goede relaties heeft met EU-vertegenwoordigers en liberale leiders.

Lapid had echter nooit kunnen dromen dat Abbas Herzog zou bellen en een verlangen naar vrede met Israël zou uitspreken. Ook verwachtte hij niet dat Erdogan hetzelfde zou doen door plotseling een verlangen uit te spreken voor een betere relatie met Israël.

Er zijn meerdere factoren die een rol hebben gespeeld in het gedrag van Abbas en Erdogen. Eén daarvan is het feit dat Herzog bekend staat om zijn vredelievende, maar naïeve opvattingen over het Midden-Oosten en de conflicten die Israël heeft met een aantal Midden-Oostenregimes.

Over de plotselinge interesse van Abbas in vrede met Israël heb ik vorige week een artikel geschreven, dus laten we eens kijken naar het gedrag van Erdogan.

Erdogans reputatie inzake Israël

Israël kent Erdogan al 18 jaar en langzaam maar zeker veranderde de Turkse president de relatie van Turkije met de Joodse staat. Functioneerde Turkije in 2003 als de enige bondgenoot van Israël in deze onrustige regio, in 2021 gedraagt het regime zich als een regelrechte tegenstander van de Joodse staat.

In 2009 zei de Israëlische ambassadeur Gabby Levy in Turkije al dat Erdogan een ‘fundamentalist’ was die ‘ons religieus haat’.

Datzelfde jaar vertelde mijn mentor, wijlen professor Barry Rubin, me dat Erdogan een stille revolutie aan het uitvoeren was in Turkije. Volgens hem zou die revolutie van het land een tweede islamitische republiek maken. Rubin noemde deze omwenteling ‘een onder de radar revolutie’ en uiteindelijk had hij het bij het rechte eind.

Toen Israël in 2010 het Turkse schip Mavi Marmara aanhield, werd Erdogan razend over de dood van negen leden van de islamitische groepering IHH en trok hij zijn ambassadeur terug uit Israël. De inval door Israëlische mariniers was onderdeel van een poging om de eerste illegale Gaza Flottielje, die werd georganiseerd door het team van Erdogan na de Eerste Gaza-oorlog in 2008/2009, te stoppen.

De Israëlische commando's werden geslagen met ijzeren staven en aangevallen met messen toen ze aan boord van de Mavi Marmara gingen. Daarna openden ze het vuur op hun aanvallers. Sinds de aanval op de Mavi Marmara verslechterden de betrekkingen tussen Israël en Turkije tot een punt dat men ze een koude oorlog zou kunnen noemen.

Israël zwart maken en Hamas omarmen

Terwijl de bilaterale handel tussen de landen onverminderd doorging en de afgelopen jaren zelfs toenam, voerde Erdogan een haatcampagne tegen Israël. Hij noemde het land een nazi- of een terroristische staat die genocide pleegde op de Palestijnse Arabieren.De Turkse dictator omarmde ook Hamas, dat deel uitmaakt van de wereldwijde beweging van de Moslimbroederschap, Hamas kon kantoren in Turkije openen en van daaruit vrij opereren tegen Israёl.

Tegelijkertijd slaagde Erdogan erin voet aan de grond te krijgen in Jeruzalem. Het Turkse consulaat opereerde daar om de Arabische bevolking te verwennen met allerlei liefdadigheidsprojecten, maar ook om die populatie te hersenspoelen met antisemitische denkbeelden.

Erdogan probeerde ook te infiltreren in de WAKF, de bewaarder van de islamitische heilige plaatsen op de Tempelberg. Deze poging slaagde maar gedeeltelijk. omdat Jordanië er op tegen was.

Erdogans Ottomaanse dromen

De Turkse tiran noemde Jeruzalem Turks en onze stad, en zei: “Het huidige uiterlijk van de Oude Stad, het hart van Jeruzalem, werd gebouwd door Suleiman de Grote, met zijn muren, bazaar en vele gebouwen. Onze voorouders hebben eeuwenlang hun respect getoond door deze stad hoog in het vaandel te houden.”

Door te verwijzen naar het werk van de 16e-eeuwse Ottomaanse sultan Suleiman maakte Erdogan duidelijk dat hij zijn droom om het Ottomaanse Rijk nieuw leven in te blazen, niet had opgegeven.Door Herzog nu te bellen en veertig minuten met hem te praten over betere betrekkingen met Israël, waardeerde Erdogan het onderhouden van de dialoog en zei dat de Turks Israëlische betrekkingen de sleutel waren voor regionale stabiliteit, aldus een verklaring van één van zijn woordvoerders.

Redenen voor toenaderingpoging

De poging om de betrekkingen met Israël te herstellen heeft veel te maken met het isolement van Turkije. Ook de druk op Turkije door de huidige Amerikaanse regering van president Biden speelt een rol.Terwijl Erdogan een vrijbrief kreeg van de voormalige Amerikaanse president Trump toen hij massaal en brutaal optrad tegen tegenstanders in Turkije na de mislukte staatsgreep van 2016, verhoogt Biden nu de druk op de Turkse leider.

Dan is er de instortende economie van Turkije, waarbij de consumenteninflatie tot meer dan 20 procent steeg en de producenteninflatie in juni 42,9 procent bereikte. Tegelijkertijd blijft de Turkse lira dalen, wat de importafhankelijke economie van Turkije schaadt.

Waar de dollar drie jaar geleden nog 5,8 lira kostte, wordt hij nu verhandeld tegen 8,6 lira. Hierdoor wordt de import veel duurder voor Turkije, terwijl de koopkracht van Turkse consumenten afneemt. De slechte economische situatie schrikt verder buitenlandse investeerders af.

Nasleep van poging tot staatsgreep in 2016

Erdogans poging tot toenadering tot Israël komt in de week dat Turkije de mislukte staatsgreep van 2016 herdenkt. Die coup wordt door sommige waarnemers nog steeds een ‘valse vlag-operatie’ genoemd. Deze werd uitgevoerd door Erdogan om zijn presidentschap te consolideren en om zijn vele critici in Turkije en in het buitenland de mond te snoeren. Duizenden Turkse academici, journalisten, ambtenaren en militaire functionarissen zitten nu achter de tralies. Daarnaast werden buitenlandse critici fysiek of psychologisch geïntimideerd door het regime van Erdogan.

Vijf jaar na het incident met de Mavi Marmara ontving ik bijvoorbeeld een dreigbrief van een IHH-advocaat die correcties eiste ten gunste van Erdogan in rapporten die ik schreef voor de Western Journal. Sommige van deze artikelen beschreven de feiten over wat er precies gebeurde tijdens de Israëlische inval op het Turkse schip.

Officieel staat IHH voor Het Humanitaire Steunfonds. Maar wie de website van de organisatie bezoekt kan zien dat het in feite een fanatieke islamitische groepering is die gelieerd is aan de AKP partij van Erdogan. IHH was verantwoordelijk voor het organiseren van de eerste Gaza Flottielje en voor de aanvallen op Israëlische mariniers die aan boord van het schip gingen.

Dit alles toont aan dat Erdogan dezelfde tiran blijft die hij altijd al was. Het enige verschil is nu dat hij de steun van een groot aantal Turken heeft verloren en geïsoleerd is geraakt in de internationale gemeenschap. Hij doet daarom toenaderingspogingen tot andere landen zoals Israël en Egypte, dat afkerig is van Erdogan vanwege zijn leiderschap van de Moslim Broederschap, maar zet ondertussen zijn neo-Ottomaanse beleid voort.