Engelsen bestuderen Oude Testament

Aan het eind van de 16^e eeuw kwam in Engeland de puriteinse beweging op. Zij vonden dat de Anglicaanse Kerk nog te sterk verwant was aan de rooms-katholieke kerk. Deze aan de Nadere Reformatie verwante stroming had grote belangstelling voor het Oude Testament en het volk Israël. In de 17^e eeuw kwam hierdoor in Engeland een sterke verwachting van de terugkeer van het volk Israël naar het Heilige Land. Maar er waren geen Joden in Engeland. Koning Karel negeerde verzoeken om toelating van Joden. Door zijn houding tegenover het parlement ontstonden de Engelse burgeroorlogen die door de aanhangers van het parlement werden gewonnen. De puriteinse leider Cromwell schafte in 1649 de monarchie af en werd Lord Protector. Hij had grote belangstelling voor de vestiging van Joden in Engeland.

Een nederig verzoek van een rabbijn

In Amsterdam woonde de internationaal bekende rabbijn Menasse Ben Israël. Hij was sterk gericht op de komst van de Messias en las in Daniël 12:7b : “[…] dat na een bestemde tijd, bestemde tijden, en een helft, en als Hij zal voleind hebben te verstrooien de hand van het heilige volk, al deze dingen voleind zullen worden.” Deuteronomium 28:64a leerde hem: “En de Heere zal u verstrooien onder alle volken, van het ene einde der aarde tot aan het andere einde der aarde.” Wat hem verontrustte was dat er in Engeland geen Joden waren terwijl dit land [gezien vanuit het Romeinse Rijk] toch het einde der aarde was. Zijn conclusie was dat er Joden in Engeland moesten wonen voordat de Messias kon komen. Hij schreef hierover het boek ‘De hope Israëls’.

Het boek van Menasse Ben Israël, leidde in Engeland tot veel discussie over wel of niet Joden toelaten. In 1655 ging de rabbijn naar Londen Hij had een Humble Request geschreven aan de Lord Protector. Heel nederig was het overigens niet want de rabbijn vroeg niet alleen vrije vestiging maar ook om vrijheid van godsdienst in synagogen en aanleg van Joodse begraafplaatsen. Heel slim voegde hij eraan toe dat Engeland net als Nederland zou kunnen profiteren van de handelscontacten die de Joden overal hadden.

(tekst gaat onder de foto verder)

De Whitehall Conferentie

Cromwell liet de wensen van het verzoekschrift onderzoeken door juristen, theologen en handelaren die vanaf 4 december 1655 enkele weken gezamenlijk in Whitehall moesten confereren. De juristen waren er snel uit. Er bestond helemaal geen wet die vestiging van Joden verbood. Maar bij de theologen en handelaren kwam de discussie niet tot een eind. Zouden de Joden niet christenen verleiden tot hun godsdienst? Zouden ze wel naar Palestina gaan als ze grond in Engeland hadden? Cromwell en Menasse Ben Israël waren heftig teleurgesteld. Toch bleek later dat deze conferentie een keerpunt was. In 1657 was er al een kleine synagoge in Londen en in 1699 startte de bouw van de Bevis Marks naar voorbeeld van de Portugese synagoge in Amsterdam.

In de 19^e eeuw leefde de belangstelling voor Palestina en de Joden weer sterk op. Het leidde in 1917 tot de Balfour-verklaring en de verovering van Jeruzalem door Allenby. Kort daarna veranderden de Britten. Ze traineerden de realisatie van een Joods thuis in Palestina en in 1921 gaf Churchill zelfs de Overjordaanse gebieden aan prins Abdoellah uit Mekka. En toch zou de staat Israël er komen.