Waarom ben je begonnen met verzamelen?

In 2004 ben ik als tiener met mijn ouders naar Normandië geweest en hebben we de plaatsen bezocht waar D-Day heeft plaatsgevonden. Later, toen we weer thuis waren, zei mijn opa dat ik eens bij hem op zolder moest gaan kijken. Daar vond ik een munitiekist vol met helmen en andere attributen uit de Tweede Wereldoorlog.

Tja, zo is het begonnen. Mijn interesse was gewekt. Niet alleen om te verzamelen, maar ook om meer te leren over de oorlog, de Holocaust en de bevrijding van heel Europa.

Hoe kwam je opa aan die spullen?

Mijn opa was in de oorlogsjaren een verzamelaar, dus dat heb ik van hem overgenomen. Er zaten Duitse soldaten bij hem thuis ingekwartierd. Dat betekent dat ze in zijn huis woonden en verbleven.

Hij was pas 9 jaar oud toen de oorlog begon, dus de Duitsers hadden niet veel interesse in hem. Hij herinnert zich nog wel goed dat ze grote gaten in de heg maakten, omdat ze moesten oefenen met hun bajonet. Die gaten hebben er nog heel lang gezeten, zelfs toen de oorlog al jaren voorbij was.

Mijn opa woonde in een boerendorp tegen Utrecht aan. Daar was het relatief rustig. Daarom heeft hij weinig negatieve herinneringen overgehouden aan de oorlog. Dat, in tegenstelling tot heel veel spullen die wél zijn overgehouden. Deze items heb ik van hem overgenomen en zijn erg kostbaar.

Waar heb je je verzameling vandaan gehaald?

De eerste stukken heb ik dus van mijn opa, maar daar is het niet bij gebleven. Ik vind het vooral interessant om militaire attributen te verzamelen. Denk bijvoorbeeld aan uniformen en andere uitrustingsstukken. Ik verzamel met name Canadese en Britse items, omdat mijn dorp bevrijd is door de Canadezen en Britten. In mijn omgeving staan nog veel landhuizen waar de Canadezen hebben gezeten. Die verhalen en de daarbij behorende spullen interesseren me enorm.

Ik ben stad en land en zelfs buitenland afgegaan om mijn collectie bij elkaar te verzamelen. Denk aan rommel-, vlooien- en kleedjesmarkten, maar ook via Marktplaats en speciale beurzen in Nederland en wereldwijd.

Wat voor beurzen zijn dat?

Zodra je begint met verzamelen, gaat er een wereld voor je open. Er zijn militaire beurzen waar je de mooiste (en duurste) spullen uit de Tweede Wereldoorlog kunt scoren. Daar vind je ook veel hakenkruizen en andere nazi-attributen. Ondanks dat dit ook bij de geschiedenis hoort, vind ik er wel wat van als mensen alleen deze spullen willen verzamelen. Het is niet de bedoeling dat mensen geobsedeerd zijn of raken met het nazisme.

Toch kan je op deze beurzen ook hele zeldzame items vinden. Ik vind het geweldig als ik een uniform compleet kan maken. En als je eenmaal begint met verzamelen, dan kan het einde zomaar zoek zijn.

Hoeveel spullen heb je inmiddels?

Een kamer vol. Ik heb vooral veel uniformen van verschillende gevechtseenheden van de geallieerden. Eerder had ik ook wel Nederlandse en Duitse voorwerpen, maar die heb ik verkocht om er weer Canadese en Britse items voor terug te krijgen.

Inmiddels verzamel ik niet meer zo intensief als vroeger, maar het blijft een leuke hobby. Ik denk niet dat dat ooit zal ophouden. Maar veel groter dan dit zal het niet meer worden.

Wat is het meest waardevolle voorwerp voor jou?

Lastig uit te leggen, maar ik zal het proberen. Het gaat om een soort metalen plaatje. Als officieren in een jeep of ander voertuig reden, dan werd zo’n plaatje in een houder aan het voertuig geschoven. Op dat plaatje kon je zien om wat voor officier het ging.

Ik heb dus zo’n bordje, van een 3-sterrengeneraal. Dat is superzeldzaam, daar zijn er niet veel van. Die bordjes zijn echt wel te vinden, maar dat het van een 3-sterrengeneraal was, dat is uniek.

Heb je ook Joodse voorwerpen in huis?

Ik ben ervan overtuigd dat Joodse voorwerpen niet zomaar verzameld moeten worden. Dat gaat tegen mijn gevoel in. Deze voorwerpen horen mijns inziens thuis in een museum of tentoonstelling, met educatieve doeleinden.

Wel heb ik spullen verzameld van de Joodse Brigade, een minder bekende legereenheid. Deze eenheid werd in 1944 vanuit het toenmalige Britse Mandaat Palestina opgericht. Zo’n 5000 Joden meldden zich vrijwillig aan om te strijden tegen de nazi’s.

Ze zijn bijvoorbeeld ingezet in Italië in de laatste fasen van de oorlog en vochten met de geallieerden mee tegen de Duitsers. Na de oorlog hielp de Joodse Brigade bij de opvang van Holocaustoverlevenden en het emigreren van Joden naar het toenmalige Palestina.

Van deze Joodse Brigade heb ik bijvoorbeeld een embleem in mijn bezit. Op dat embleem staat in het Hebreeuws, Arabisch en Engels ‘Palestina’, met een olijfboom in de vorm van een menora erop. Zo’n embleem zie je niet veel, omdat deze eenheid uit slechts 5000 personen bestond.

Wat betekent 80 jaar vrijheid voor jou?

Het is bijzonder dat we dit jaar 80 jaar bevrijding vieren, helemaal in het licht van alle oorlogen en conflicten in deze tijd. Je ziet bepaalde ontwikkelingen in de wereld die we voor de Tweede Wereldoorlogen ook zagen gebeuren.

Ik hoorde ooit de uitspraak ‘Joden zijn de kanarie in de kolenmijn’ en daar geloof ik echt in. Als Joden betrokken worden in wereldconflicten dan houd ik mijn hart vast. Als de wereld zich tegen Gods volk keert, dan ga je daar de gevolgen van ondervinden.

Gelukkig mogen we weten gezegend te zijn als we Israël zegenen.

Als je de geschiedenis niet wil erkennen (en dat is wat ik veel zie in deze tijd als het om de Holocaust gaat), dan ben je gedoemd het te herhalen.

Samen met mijn Joodse oom ben ik in meerdere concentratiekampen geweest. Hij wilde weten waar zijn familie om het leven gekomen is. Wat ik in de kampen gezien en ervaren heb, is niet te bevatten. Je wordt gedwongen de gebeurtenissen van de Holocaust onder ogen te zien.

Omdat je het niet mag vergeten. Ikzelf niet, jij niet, de wereld niet. De spullen die ik heb verzameld zijn een herinnering aan de oorlogstijd en de verschrikkingen die hebben plaatsgevonden, maar ook van bevrijding. En dat is hoopvol: het kwaad heeft uiteindelijk nooit het laatste woord!

Ben je benieuwd naar (een deel van) de collectie oorlogsspullen van Toon? Kom dan naar onze zomertentoonstelling ‘Je bent er nog!’, waarbij je de bevrijding ervaart door de ogen van een Joodse jongen. Reis 80 jaar terug in de tijd en leer meer over de terugkeer van Joodse overlevenden naar Nederland. Alle informatie vind je op www.jebenternog.nl