Zo ken ik iemand wiens vrouw erop stond om hun pasgeboren meisje een bepaalde naam te geven waar niemand in hun gezin het mee eens was. Iedereen -behalve de moeder- vond het een vreselijke naam. “Tatty (papa), geef haar alsjeblieft niet die naam!”, smeekte het oudste kind hun vader net voor de ochtenddienst op de eerste Sjabbat na de geboorte. De gewoonte is namelijk om een nieuwgeboren meisje op deze Sjabbat, in het midden van de hele gemeenschap haar naam te geven bij de Thoralezing.

“Maak je geen zorgen,” stelde deze vader zijn kinderen gerust, “ik heb geen enkele intentie om haar die naam te geven.” Na vier uur later thuis gekomen te zijn, kondigde hij aan dat de naam van de nieuwe baby ‘Rivka’ is – inderdaad een andere naam dan zijn vrouw eigenlijk wilde.

Gelukkig voor deze man had zijn vrouw geen problemen met deze andere naam en zag ze de humor er wel van in. Of het juist is wat hij heeft gedaan is misschien een ander onderwerp van discussie. Maar dat is niet waar ik mij nu op wil richten. Maar we zien dat het probleem omtrent het kiezen van babynamen al zo oud is als het Joodse volk zelf.

Ben Oni of Benjamin?

In de Thoralezing van deze Sjabbat lezen we hoe Rachel met haar laatste adem haar pasgeboren zoon ‘Ben Oni’ noemt. Meteen hierna zien wij hoe Jakob hem ‘Benjamin’ noemde. Rabbi Nachmanides (1194-1270) legt uit dat Ben Oni, ‘zoon van mijn rouw’ betekent, terwijl Benjamin ‘zoon van mijn kracht’ betekent. De letterlijke vertaling van Benjamin is ‘zoon van rechts’, wat Bijbels gezien kracht symboliseert. Hoe kon Jakob, ondanks de droefheid in de naam die Rachel hem gaf, de naam veranderen die Rachel zelf had gegeven?

Rabbijn Moshe Schreiber (1762-1839) schreef dat Rachel stierf toen ze in het land Israël aankwamen. Omdat Jakob volgens de Joodse wet in het land Israël niet met twee zussen getrouwd mocht zijn, moest één van hen sterven. Rachel had haar tragische lot kunnen vermijden door de simaniem (geheime signalen) vijftien jaar eerder niet aan Lea gegeven te hebben. Maar het was echter juist haar sterke karakter dat haar ertoe bracht deze moedige stap wel te zetten om de schaamte van haar zus te vermijden met haar zelfopoffering. Het was deze kracht en moed die ervoor zorgde dat ze stierf toen Benjamin werd geboren. Wat misschien leek als een ‘zoon van rouw’, was voor Rachel juist een teken van haar eigen kracht. Daarom noemde Jakob hem ‘zoon van mijn kracht’.

Maar aan de andere kant was Jakob bang dat mensen zouden denken dat Benjamin vernoemd was naar de rouw om het verlies van Rachel. Om deze reden wilde hij de ware betekenis van de naam verduidelijken door hem Benjamin te noemen. Deze naam zou een duidelijke boodschap van kracht in plaats van verdriet doorgeven. Een kleine verandering om misverstanden te voorkomen en om de gevoelens van zowel zijn pasgeboren zoon en de mensen om hem heen te beschermen.

Aan anderen denken

Een ander voorbeeld laat ons zien dat ook al geven wij als ouders onze kinderen hun namen, we ook altijd nog steeds aan anderen zouden moeten denken.

Er was eens een geschil tussen een man en een vrouw over hoe ze hun pasgeboren zoontje moesten noemen. De man wilde het kind vernoemen naar zijn vader, die enkele maanden daarvoor was overleden. Zijn vrouw was echter fel tegen deze naam. Ze hadden namelijk buren die ooit een kind met dezelfde naam hadden dat op heel erg jonge leeftijd was gestorven. Ze was bang dat deze naam ongeluk zou brengen. De echtgenoot probeerde zijn vrouw uit te leggen dat dit bijgeloof was en er geen enkel gevaar schuilde achter deze naam. Hij wees erop dat het zelfs het tegenovergestelde van ‘ongeluk brengen’ zou zijn. De vervulling van het gebod om zijn vader te eren door hun kind naar hem te vernoemen, zou het kind alleen maar helpen. Maar zijn vrouw was nog steeds niet overtuigd. Daarom besloten ze om naar een van de meest belangrijkste rabbijnen en autoriteiten op de Joodse wet van die tijd te gaan en hem om raad te vragen.

Rabbijn Auerbach (1910-1995) luisterde naar beide partijen en besloot als volgt: “Noem jullie kind niet naar je vader. Niet omdat het ongeluk brengt. Maar als jullie kind dezelfde naam geven als jullie overleden buurjongen, dan zullen zijn ouders elke keer wanneer jullie je kind -in hun bijzijn- bij zijn naam noemen, aan hun eigen zoontje denken. Dit zal hen pijn doen. Het ergste wat een persoon kan doen, is om anderen pijn te doen.”

Net zoals Jakob met het veranderen van Benjamins naam, was ook rabbijn Auerbach afgestemd op de gevoelens van anderen. Hij dacht altijd aan alle kleine details die anderen mensen misschien niet eens zouden hebben overwogen. Mogen wij allemaal leren van dit voorbeeld om zelfs in onze kleinste daden altijd te denken aan onze medemens.