Sluiten

Zoeken.

Artikelen

Activiteiten

Kennisbank

Podcasts

Projecten

Publicaties

Videos

Overig

Joodse wereld

Terug naar overzicht

Waarom we zijn wie we zijn

Door Rabbijn mr. drs. R. Evers - 

22 mei 2025

Onafhankelijkheidsdag (2)

Deze meiden vieren de 77e Onafhankelijkheidsdag van Israël in het Saker Park in Jeruzalem, 1 mei 2025. | Foto: Yonatan Sindel/Flash90

Ik kreeg een prachtige gedachte toegestuurd van een gynaecoloog uit Toronto, Harold P. Drutz, die het effect van isolering, demonisering en agressie van antisemieten uitlegt. Er worden veel beschuldigingen geuit over Joden: dat ze banken controleren, Hollywood leiden, de media beheersen en te veel macht hebben.

Persoonlijk denk ik dat dit volledige onzin is, maar laten we aannemen, dat er enige grond van waarheid zit in deze aantijgingen. Volgens Harold Drutz ligt de verklaring in eeuwenlange uitsluiting, onderdrukking en overlevingsdrang.

Bezit van land verboden

Joden mochten in het verleden geen land bezitten. Terwijl anderen hun rijkdom opbouwden via landbouw en eigendom, waren Joden gedwongen te leven van hun kennis. Ze werden artsen, filosofen, kooplieden en financiers — niet uit hebzucht, maar uit noodzaak. Universiteiten sloten hen uit, dus richtten ze hun eigen scholen op en legden de nadruk op intensieve studie. Onderwijs werd geen voorrecht, maar een overlevingsstrategie.

Uitsluiting van gilden

Toen Joden werden uitgesloten van gilden en beroepen, vonden ze werk in wat overbleef: handel, entertainment, textiel en verhalen vertellen. In Amerika, waar Joden ook veel deuren gesloten vonden, trokken ze naar Hollywood. Niet om de wereld te manipuleren, maar om hun eigen verhalen te vertellen — omdat niemand anders dat deed.

Renteverbod

Bankieren was ook geen bewuste keuze. In het middeleeuwse Europa verbood de kerk christenen om rente te vragen, wat geldlening tot een “onzuivere” taak maakte — perfect om toe te wijzen aan de al verguisde Joden. Joden werden zo geldschieters, vaak onder druk van machthebbers. Maar als het hen uitkwam, werden ze alsnog verdreven of vervolgd. Het ironische gevolg: hun opgedane financiële kennis werd later tegen hen gebruikt als bewijs van “hebzucht”.

Eeuwenlang tweederangsburgers

Ook in de Arabische wereld leefden Joden eeuwenlang als tweederangsburgers, dhimmi’s genaamd: getolereerd, maar vernederd. Ze betaalden extra belastingen, moesten zich onderwerpen aan vernederende regels, en leefden vaak in angst. Toen de staat Israël werd opgericht, werden bijna een miljoen Joden uit Arabische landen verjaagd — zonder VN-steun of recht op terugkeer. In plaats van te klagen, bouwden ze een nieuw bestaan op in Israël.

Hechte gemeenschap

Veel Joden probeerden zich in de loop der tijd aan te passen aan hun omgeving: ze veranderden hun namen, hun uiterlijk, zelfs hun religie. Maar ze werden er toch altijd aan herinnerd dat ze Joods waren. Daarom keerden ze zich naar binnen, vormden hechte gemeenschappen en richtten eigen instellingen op: ziekenhuizen, synagogen, en verdedigingseenheden.

Israël: niet meer afhankelijk van anderen

Hun succes werd een manier om zich te beschermen. Geld was nodig om te kunnen vluchten voor pogroms. Invloed was nodig om deuren te openen die anders gesloten bleven. En toen geen enkel land hen meer wilde hebben, bouwden ze hun eigen thuisland: Israël. Niet als imperium, maar als de ultieme veiligheid. Israël betekent dat Joden niet meer afhankelijk hoeven zijn van anderen om in leven te blijven.

Zionisme als dekolonisatieproject

De oprichting van Israël wordt vaak verkeerd begrepen. Het was geen kolonisatie, maar een terugkeer. De taal, religie en cultuur van de Joden zijn diep geworteld in het land. Zionisme is een dekolonisatieproject: het beëindigen van 2.000 jaar ballingschap en onderdrukking. Maar terwijl de wereld dekolonisatie viert, wordt diezelfde wens tot zelfbeschikking Joden vaak misgund.

Op 7 oktober werd opnieuw duidelijk waarom Israël nodig is. De brute aanval van Hamas — gericht op burgers, kinderen en ouderen — liet zien wat er gebeurt als Joden kwetsbaar zijn. Terwijl Israël rouwde, keerde de wereld zich niet tegen het geweld, maar tegen de slachtoffers.

De les? Joden zullen zich niet langer verontschuldigen voor hun bestaan, hun kracht of hun successen. Ze hebben geleerd dat ze zichzelf moeten beschermen. De ironie is dat juist de haat van buiten hen heeft gevormd tot wie ze zijn: weerbaar en vastberaden. Antisemitisme heeft Joodse kracht niet tegengehouden — het heeft het veroorzaakt.

Rabbijn-mr.-drs.-R.-Evers_avatar-90x90 (1)

De auteur

Rabbijn mr. drs. R. Evers

Rabbijn R. Evers was opperrabbijn in Dusseldorf. Hij maakte in de zomer van 2021 met zijn vrouw alija naar Israël. 

Doneren
Abonneren
Agenda