Daar bediende Jozef twee leden van het hof van Farao. Kennelijk zat hij in de VIP-gevangenis, hier zaten de belangrijke mensen opgesloten. De schenker was een vertrouweling van Farao, omdat hij zijn wijn proefde voordat Farao die dronk. En de bakker genoot ook een hoge status.

Beiden hadden zij hun dromen. Jozef zag, dat zij het er moeilijk mee hadden en vroeg hen: “Waarom zijn jullie zo depressief?” Zij vertelden hun dromen en Jozef legde ze uit aan hen. De wijnschenker werd uiteindelijk vrijgesproken en mocht terug naar het hof. Jaren later herinnert de schenker zich Jozef en wordt hij uit de gevangenis gehaald. Jozef legt de dromen van Farao goed uit en wordt onderkoning. De hele (toenmalige bekende) wereld werd tijdens de hongersnood door Jozef onderhouden. Ook zijn vader Jakob en zijn broers uit Kena’an heeft hij in leven gehouden.

Wat vormt de inleiding op deze wonderlijke geschiedenis? De vraag van Jozef “waarom zien jullie er vandaag zo slecht uit?”. Het laat het belang zien van interesse in onze medemens, omdat vriendelijke woorden altijd hun sporen achterlaten. Vier woorden veranderden de loop van de geschiedenis. “Hoe is het met je?” kan soms een groot verschil maken.

Ik hoorde laatst een ongelooflijk verhaal van iemand, die hier in Israël oudere dames interviewde die in het interbellum, tussen de twee wereldoorlogen Joodse meisjesscholen in midden-Europa bezochten. Tot voor de Eerste Wereldoorlog bestond er voor Joodse meisjes weinig formeel Joods onderwijs, maar na de Eerste Wereldoorlog werden meerdere scholen voor Joods onderricht voor meisjes opgezet.

Doorgaan met Thora leren

Het was midden in de Tweede Wereldoorlog, overal waren razzia’s en vanuit alle uithoeken van het land werden Joden weggevoerd naar de getto’s en concentratiekampen. Op één van deze scholen werd te kennen gegeven dat de meisjes van zich moesten verzamelen op het schoolplein voor deportatie. De meester van de meisjes zei dat ze gewoon moesten blijven zitten in de les. “De nazi’s weten ons echt wel te vinden. Blijven jullie bij mij Thora leren.” Na hevig bonken en bellen werd de poort van de school opengetrapt. De meisjes wilden opstaan om naar het schoolplein te gaan, maar de meester hield ze tegen: “Laten we gewoon doorgaan met Thora leren. Ze vinden ons echt wel”.

Tijdens deze laatste ogenblikken van de les zei de meester aan de meisjes: “We gaan een zeer moeilijke tijd tegemoet. Maar weten jullie een ding: er is een uitspraak in de Talmoed, dat we nooit moeten wanhopen. Zelfs niet wanneer een scherp zwaard boven ons hoofd hangt, mogen wij onze hoop op rachamiem (medelijden) niet opgeven. Meestal wordt dit begrepen, dat wij onze hoop op hemelse bijstand niet mogen opgeven. Ik geef jullie een extra uitleg, die jullie van pas zal komen. Geef de hoop op medelijden met anderen nooit op. Hoe moeilijk het leven ook is, zoek altijd iemand op in je omgeving, die het nog moeilijker heeft dan jij. Ga naar deze persoon toe en bied hulp. Hierdoor zullen jullie ook zelf gered worden”.

De nazi’s kwamen binnen en transporteerden iedereen naar de getto’s en vernietigingskampen. “Ik ben door een hel gegaan”, zei de geïnterviewde dame. “We werden van het ene kamp naar het andere versleept. Er was niet of nauwelijks eten, we werden uitgehongerd, vernederd, bedreigd en geslagen. We moesten naar de gaskamers marcheren en maakten eindeloze dodenmarsen mee. Maar onder alle omstandigheden zocht ik medegevangenen die er nog slechter aan toe waren dan ik. Uiteindelijk heeft me dat enorm geholpen en heb ik al het geweld en gemoord overleefd. Dankzij de raad van onze meester”.

Geef de hoop nooit op en zoek medemensen die jij verder kunt helpen. Hoe radeloos, redeloos en reddeloos de situatie ook lijkt.