Al 15 jaar lang biedt de Joodse Stichting Zikna hulp aan Holocaustoverlevenden. Aan de eerste, tweede en soms ook aan de derde generatie. Extra geestelijke en pastorale hulp wordt aan deze doelgroep verleend. Tevens wordt financiële steun gegeven aan hen die het soms hard nodig hebben. Daarnaast kan materiële steun worden gegeven aan Joodse instellingen en Joodse projecten.

Een goede bekende is rabbijn Shmuel Katz. In de loop der jaren heeft hij velen het oude Joodse Amsterdam laten zien tijdens de excursies van Christenen voor Israël. Bevlogen en met humor vertelt hij dan over de geschiedenis van de Joden in Nederland. Vaak verrast hij ons dan ook met een Joods verhaal of een liedje.

Rabbijn Katz staat aan de wieg van Stichting Zikna. Als pastoraal medewerker bezoekt hij mensen met een Joodse achtergrond in heel Nederland. Zijn motto is: ‘Ik kom met een keppel, maar ik verkoop hem niet’. Het is zijn overtuiging dat de moraal en de waarden, die de kern vormen van het Jodendom, steun en inspiratie kunnen geven aan velen. Hij wil mensen hoop, kracht en perspectief bieden.

Tijdens het Symposium op 22 oktober vertelt hij hoe zijn werk veranderd is sinds 7 oktober 2023. Het is zeer moeilijk geworden. Er is veel angst en eenzaamheid onder Joodse Nederlanders. Mensen die de kampen overleefd hebben, vragen zich af of ze alles nu weer opnieuw moeten beleven.

Zo vertelt hij over een oudere Joodse man, bij wie hij regelmatig op bezoek komt. Deze man komt nooit meer buiten. Hij durft geen boodschappen meer te doen of naar het park te gaan. Naast de intensieve gesprekken die de rabbijn met hem heeft, bedacht hij ook nog iets anders. Regelmatig stuurt hij hem nu een ansichtkaart met een mooie bloem. Zo kan deze Joodse man, die in de greep van de angst is, toch een beetje genieten van Gods mooie natuur.

Als kind kwam rabbijn Katz voor het eerst in aanraking met de pijn van de oorlog. Hij is geboren en getogen in Veenendaal. Daar heeft zijn familie de oorlog overleefd in de onderduik. Toen hij nog klein was, kwamen zijn opa en oma tijdelijk bij hen in huis wonen. Er was brand geweest in hun eigen woning en ze werden opgevangen door hun zoon en zijn gezin. Op een Sjabbatochtend zat de familie bij elkaar en ze hoorden dat opa en oma weer naar hun eigen huis konden gaan. Het zusje van de rabbijn zei opgelucht: "Ha fijn, nu krijg ik mijn kamertje weer terug". Daarop stond oma huilend op en zei: "Opa en ik hebben met je vader ruim twee jaar ondergedoken gezeten in een klein kamertje. Jij hebt je kamer maar twee maanden hoeven af te staan". Dit voorval maakte diepe indruk op hem, zo klein als hij was. Het heeft hem voor de rest van zijn leven bepaald bij de immense pijn van mensen die de Holocaust overleefd hebben.

Daarom zet hij zich ook met hart en ziel in voor de bijna 500 mensen die aan zijn zorgen zijn toevertrouwd. Hij wil hen helpen om de pijn een plek te geven. Om te blijven geloven in God, ook al houdt Hij zich soms stil. Om te weten dat “de Bewaarder van Israël sluimert, noch slaapt” (Psalm 121). In Hem vinden we blijdschap en kracht, ook als het soms moeilijk is, als de vreselijke herinneringen boven komen en je alles weer opnieuw beleeft.

Tijdens het symposium waren er meerdere sprekers. Aviva Lopes Cardozo sprak over de afdeling Joodse Zaken van Ziekenhuis Amstelland, waarvan zij de laatste 2 jaar coördinator is. Door een fusie in 1978 tussen het Nicolaas Tulp ziekenhuis en de Amsterdamse Centrale Israëlitische Ziekenverpleging heeft het ziekenhuis een voor West-Europa unieke Joodse vleugel.

Het team Joodse Zaken besteedt persoonlijke aandacht aan Joodse patiënten en hun familie en viert de Joodse feestdagen. Als je wilt, kun je koosjer eten en iedere vrijdagavond staat er kippensoep op het menu. De mogelijkheid bestaat ook om met bed en al naar de sjoel in het ziekenhuis te gaan.

Heel belangrijk is een praatje aan het bed. De laatste twee jaren is dat nog belangrijker geworden. Eenzaamheidsgevoelens en angst voor antisemitisme komen veelvuldig voor bij de Joodse patiënten. Aviva en haar team proberen mensen hierin te begeleiden. Ze heeft laatst een oudere dame drie weken lang elke dag bezocht. Deze vertelde over haar leven en hoe haar Joods-zijn belangrijk voor haar was. Op het laatst had ze zoveel pijn, dat niets haar meer kon kalmeren. Toen heeft Aviva het ‘Shema Israël’ met haar gebeden: "Hoor Israël, de Eeuwige is onze God, de Eeuwige is Een". Ze kon het fluisterend meebidden en werd weer rustig. De Joodse ziel heeft diepe gronden.

In het Amstelland Ziekenhuis wordt zorg met ‘Nesjomme’ verleend, dus met aandacht voor de Joodse identiteit op sociaal, spiritueel en religieus gebied. Ook de verpleegkundigen, dokters en ondersteunende medewerkers weten wat belangrijk is voor Joodse patiënten. Samen zorgen zij ervoor dat Joodse patiënten zich veilig en begrepen voelen.

Het was voor Willem en mij heel inspirerend om kennis te maken met het werk van rabbijn Katz en Aviva Lopes Cardozo. We voelen ons gezegend dat we samen met hen op de bres mogen staan voor het Joodse volk, ieder op onze eigen manier! Samen met Gods volk onderweg naar Zijn toekomst!

Beluister ook deze podcast en hoor meer verhalen van Holocaustoverlevenden!