15 september, 2020: vier mannen in donkere pakken en gekleurde stropdassen staan op het bordes van het Witte Huis. De zojuist ondertekende documenten worden omhoog gehouden. Camera’s klikken. Een historisch moment in de geschiedenis van het Midden-Oosten wordt voor altijd vastgelegd. De Abraham-akkoorden zouden namelijk de realiteit van deze regio voorgoed veranderen.

De impact van de Abraham-akkoorden

“Wij ondersteunen wetenschap, kunst, geneeskunde en handel om de mensheid te inspireren, menselijk potentieel te maximaliseren en naties dichter bij elkaar te brengen.” Deze zin uit de verklaring van de Abraham-akkoorden geeft goed weer hoe veelzijdig de samenwerking tussen Israël en de andere vier landen zou worden. In de jaren na 2020 werd de samenwerking op allerlei gebied uitgebreid en verdiept.

Allereerst waren de Abraham-akkoorden van groot belang voor handel en economie. Zo tekenden Israël en de VAE in 2022 een uitgebreide economische partnerovereenkomst. Het doel daarvan was om handelsbelemmeringen te verminderen en investeringen in elkaars economie te stimuleren. De verwachting is dat deze overeenkomst in de komende jaren miljoenen dollars aan economische activiteit zal opleveren en honderdduizenden nieuwe banen zal creëren.

Maar ook met Marokko, Bahrein en Soedan nam de handel toe, onder meer op het gebied van wapens. Bahrein kocht bijvoorbeeld drones en dronesafweersystemen van Israël, en ook met Marokko vond wapenhandel plaats. Op het gebied van veiligheid breidde de samenwerking ook verder uit. De Israëlische marine hield samen met de VS, VAE en Bahrein een gezamenlijke oefening in de Rode Zee.

Daarnaast gaven deze Akkoorden ook een enorme boost aan het toerisme en daarmee aan de economie. Meer dan een miljoen Israëli’s bezochten sinds 2020 de VAE. Bovendien kwamen er directe vluchten tussen Israël en de andere vier landen.

De samenwerking breidde zich verder uit. Zo vonden er gezamenlijke onderzoeken plaats op het gebied van gezondheidszorg en technologische ontwikkeling, en werd in de VAE een instituut geopend voor de Hebreeuwse taal en Israëlische cultuur.

De samenwerking was dus veelzijdig en ontwikkelde zich razendsnel. Zowel Israël als de andere vier landen profiteerden van het onderteken van de Abraham-akkoorden. Alles ging voorspoedig, totdat 7 oktober 2023 kwam.

De impact van 7 oktober 2023

De aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 had invloed op de Abraham-akkoorden. Regelmatig werd na 7 oktober in de media gesuggereerd dat deze aanval mede een gevolg was van het sluiten van de Abraham-akkoorden in 2020. Hamas zou zich in de steek gelaten hebben gevoeld omdat het sluiten van de Akkoorden niet gepaard was gegaan met het erkennen van een Palestijnse staat. Door deze isolatie zou Hamas de aanval hebben uitgevoerd om de Palestijnse zaak opnieuw op de internationale agenda te zetten en te voorkomen dat andere Arabische landen zich bij de Abraham-akkoorden zouden aansluiten. Dat laatste is – voorlopig – gelukt.

Voor 7 oktober 2023 waren er namelijk gesprekken met Saudi-Arabië om toe te treden tot de Akkoorden, maar na 7 oktober werden deze gesprekken stilgelegd. De Saudi-Arabische kroonprins benadrukte meerdere keren na 7 oktober dat zijn land alleen zou toetreden, wanneer Israël een Palestijnse staat zou erkennen.

De aanval van Hamas had invloed op de bestaande akkoorden, maar niet zo sterk dat ze werden opgezegd. De handels- en diplomatieke relaties tussen Israël en de andere vier landen bleven bestaan, al werden ze minder zichtbaar. Na 7 oktober 2023 was het voor de leiders van deze moslimlanden vooral een kunst om de balans te bewaren tussen het tevreden houden van hun bevolking, die overwegend pro-Palestijns is, en het in stand houden van hun relaties met Israël.

Hoe nu verder?

Trump maakt er op dit moment geen geheim van dat hij graag wil dat andere landen in het Midden-Oosten zich ook aansluiten bij de Abraham-akkoorden. Het liefst ziet hij dat Saudi-Arabië, Libanon en Syrië zich erbij voegen. In mei hief Trump de Amerikaanse sancties tegen Syrië op, met het doel het Syrische vredespad naar Israël vrij te maken. Tot dusver hebben zijn pogingen nog geen vruchten afgeworpen, maar dat kan snel veranderen.

Als deze landen kijken naar de grote voordelen die de Abraham-akkoorden voor hun buurlanden hebben gebracht, zouden ze misschien alsnog over de streep worden getrokken. Tegelijkertijd zullen ze eerst moeten uitvinden hoe ze dit aan hun eigen bevolking kunnen uitleggen.