Daarom is het niet verwonderlijk dat Israëlis, vanwege de constante veiligheidsdreiging en het aantal terreuraanslagen in de afgelopen tijd, vaak erg op hun hoede zijn met alles wat er maar verdacht uitziet in openbare ruimtes. Soms misschien iets te voorzichtig…

Terreuraanslag?

Toen een vrouw in een cafe in dezelfde Dizengoff-straat in Tel-Aviv vorige week een kakkerlak zag en in paniek ‘djoek!” (kakkerlak) schreeuwde, veroorzaakte ze nogal wat opschudding. Mensen die dicht bij haar zaten, en anderen die in een aangrenzende winkel aan het winkelen waren, dachten dat de vrouw schreeuwde over een terrorist en probeerden toen in paniek te vluchten.

"Het was het engste dat me ooit is overkomen", zei een getuige later. “Opeens werd er geschreeuwd. Mensen raakten in paniek en gooiden tafels om. Iedereen begon te gillen en te rennen en elkaar te vertrappen. Glazen en borden verbrijzelden, mensen vielen op het verbrijzelde glas en sneden zich, terwijl anderen op hen stapten.”

Een andere getuige zei: “Mensen schrokken van het geschreeuw en begonnen alle kanten op te rennen, waarbij ze tafels omgooiden. Door de commotie raakten mensen gewond. Ik zag een man met bloed op zijn gezicht die eruitzag alsof hij in shock was, en twee meisjes wiens benen vol snijwonden waren.”

Politie en hulpdiensten snelden ter plaatse van het onheil en twee mensen raakten gewond bij de schreeuwaanval. De verdachte kakkerlak wist echter te ontsnappen en blijft vooralsnog op vrije voeten.

Bijna Bijbelse properties

Deze scène klinkt regelrecht als een vervulling van het Bijbel-vers: "Jullie zullen vluchten, maar niemand zal jullie achtervolgen" (Leviticus 26:17). Dit vers is een van de straffen die wordt genoemd in misschien wel de minst 'populaire' Thora-lezing van de hele Thora; beter bekend als de tochacha (woorden van berisping). Daarin waarschuwt G-d ons voor het zware lijden dat het Joodse volk zal overkomen, in het geval dat wij afdwalen van de Thora.

Ik moet echter zeggen dat ondanks de manier waarop het misschien voor ons klinkt, alle woorden van de Thora in werkelijkheid even heilig en positief zijn. Koning Salomo beschreef de Thora namelijk als: "Haar wegen zijn aangenaam en al haar paden zijn vrede" (Spreuken 3:16). Dit moet betekenen dat onder de harde buitenkant een verborgen positieve betekenis schuilgaat.

Een uitleg om de positieve aard van het bovengenoemde vers te begrijpen is gebaseerd op het feit dat de Hebreeuwse tekst ons in staat stelt om elke vloek ook als een zegen te vertalen en te interpreteren. Met andere woorden: we kunnen zeggen dat hoewel de tochacha verschrikkelijke vloeken lijken, het in werkelijkheid ook grote zegeningen zijn die op ons worden overgebracht door middel van ogenschijnlijk harde woorden. Laten we, om dit te illustreren, eens naar het bewuste vers uit Leviticus 26 kijken. "VeNastem ve'een rodef” (jullie zullen vluchten, wanneer niemand jullie achtervolgt). De eenvoudige betekenis van de tekst is duidelijk. Een van de grootste vloeken is wanneer een persoon vol angst is en er geen reden voor is. Het is nog erger wanneer deze angst ervoor zorgt dat mensen vluchten alsof ze worden achtervolgd door een vijand, terwijl er in feite niemand is die hen achtervolgt; zoals wat er vorige week gebeurde in Tel-Aviv.

G-ds liefde voor de vervolgden

Koning Salomo zegt in Prediker 3:15, "G-d zoekt [naar] degene die wordt achtervolgd". Dit betekent dat G-d zich ‘aangetrokken’ voelt tot degenen die onderdrukt worden en hen beschermt. Hij kijkt uit en zorgt voor Zijn tot slachtoffer gemaakte kinderen. Alleen nemen sommigen dit vers tot ongewenste uitersten, en ontwikkelen ze haast een cultus van slachtofferschap. Helaas kunnen we tegenwoordig veel minder-vrome Joden vinden wiens hele Joodse identiteit gebaseerd is op lijden en antisemitisme. Deze mensen zwelgen in hun eigen lijden, en hun enige claim op G-ds relatie met hen -om Joods te zijn- is hun status als iemand die wordt achtervolgd en bedreigd door anderen. Natuurlijk is het Joodse volk door alle eeuwen heen altijd vervolgd, en alleen daarom hebben we volgens koning Salomo al het recht op G-ds bescherming en liefde.

Maar er schuilt een gevaar om te vertrouwen op deze slachtofferrol voor onze verbinding met G-d. Het is heel erg gevaarlijk om een irrationele nadruk te leggen op het opnemen voor slachtoffers. Omdat we in sommige gevallen hierdoor kunnen vergeten wie daadwerkelijk gelijk heeft. In plaats daarvan kijken we naar de zwakkere, en nemen we maar aan dat hij gelijk moet hebben; simpelweg omdat hij de underdog is. Toen Israël bijvoorbeeld nog een jonge staat was en haar voortbestaan in gevaar was, leek de westerse wereld haar te steunen. Maar toen Israël de Zesdaagse Oorlog won en de daaropvolgende militaire overwinningen behaalde, werden de rollen omgedraaid. De publieke opinie begon de verliezende kant te zien als degenen die moesten worden gesteund. Israël werd belasterd en zwart gemaakt, enkel en alleen omdat ze de chotspe hadden om te winnen.

Ware Joodse erfgoed

Hoewel slachtoffer zijn recht geeft op meer mededogen en steun, zelfs van G-d, is het veel beter om G-ds bescherming te verdienen wanneer we geen slachtoffer zijn. Wanneer we leven in overeenstemming met de Thora, wanneer we doen wat goed is en wanneer wij ons concentreren op ons doel in deze wereld -om een kracht te zijn die haar ten goede beïnvloedt- dan verdienen we G-ds liefde op een veel hoger niveau dan wanneer we simpelweg aanspraak maken op G-ds welwillendheid omdat we worden vervolgd. Al ons lijden in het verleden heeft velen van ons tot cynici en pessimisten gemaakt. Maar hoe belangrijk het ook is om het verleden nooit te vergeten, we mogen ons bestaan nooit laten bepalen door ons lijden. Wanneer we onze kinderen opvoeden met de gedachte dat het bepalende kenmerk van hun Joodse erfgoed ‘antisemitisme en lijden’ is, beroven wij hen van de veel wenselijker en mooiere rol van het Joodse volk als ‘een natie van priesters en een heilig volk" en een "licht onder de volkeren”.

Met al dit bovenstaande in gedachten kunnen we nu terugkeren naar de woorden van onze Bijbelse ‘vloek’. In plaats van het Hebreeuwse woord VeNastem te vertalen als "jullie zullen vluchten", kan het woord ook vertaald worden als "jullie zullen verheven worden".  Met deze vertaling klinkt het vers zo: "En jullie zullen verheven worden wanneer niemand jullie zal achtervolgen."

Dan krijgt het vers een geheel nieuwe en verfrissende betekenis: ’Zelfs als jullie niet vervolgd worden, en jullie geen slachtoffer meer zijn, zullen jullie verheven worden’. Onze relatie met G-d zal niet afhangen van onze status als ‘vervolgden’. Men hoeft niet langer koning Salomo te citeren om te genieten van G-ds bescherming.

Het is mijn wens dat wij ons dit allemaal mogen realiseren, en dit ook snel en in onze dagen zullen zien.