Tisja Be'Av is een Joodse rouw- en vastendag waarop de verwoesting van beide tempels herdacht wordt. Door de eeuwen heen werden ook latere tragedies gememoreerd die op of rondom de 9e (tisja) dag van de maand Av plaatsvonden. Dit jaar valt Tisja Be'Av op donderdag 30 juli.

Joden in Engeland

In 1066 kwam een grote groep Joden met Willem de Veroveraar vanuit Frankrijk naar Engeland. Onder bescherming van de kroon stichtten de Joodse geldschieters gemeenschappen in vele Engelse steden. Het toenemende antisemitisme maakte echter een einde aan de ‘gouden eeuw’ en in 1215 verbood de paus samenwerking tussen Joden en Christenen. Slechts het beroep van bank van lening en voddenman werd toegestaan; Joden werden gedwongen een speciaal gewaad dragen. Koning Edward I zette op Tisja Be'Av 1290 alle Joden het land uit.

Joden in Frankrijk

De Franse koning Philip zat nogal krap bij kas vanwege zijn oorlog met de Vlamingen. Joden werden beschouwd als 'servi camerae mostrae', Latijn voor ‘kamer-dienstknechten’. Als ‘eigendom’ van de koning, stonden zij onder zijn bescherming, werden getolereerd omdat hij hen nodig had, maar nooit geaccepteerd. In de Middeleeuwen was het heel normaal als een koning Joodse bezittingen confisqueerde, verkocht en de opbrengst opstreek.

Op 22 juli 1306 (de 10e Av) werden 100.000 Franse Joden overvallen en gearresteerd. Voor straf werden zij verbannen met achterlating van al hun bezittingen en binnen een maand weg zijn. Slechts de kleren die zij droegen en een kleine som geld – 12 sous per persoon – mochten worden meegenomen.

De inventarisatie van Joodse eigendommen nam veel tijd en de bezittingen werden pas in oktober geveild. De opbrengst was voor de koning en de christenen droegen hun schulden nu aan hem af. Phillip loofde een 20% premie uit voor iedereen die verborgen Joodse schatten wist te lokaliseren.

In 1315 herriep Phillip’s zoon Louis de verordening, maar zeven jaar later werden de Joden opnieuw verbannen.

Vast patroon

Verdrijving en terugkeer werd een vast patroon voor de Europese Joden.

In 1492 werden de Spaanse Joden op de 7e Av verbannen en de Joden in Wenen moesten in de 17e eeuw ook hun biezen op die dag pakken. De Eerste Wereldoorlog begon op de 9e Av 1914 en in 1941 kreeg Heinrich Himmler op de 9e Av toestemming van de nazipartij voor de ‘eindoplossing’ van de Joden. De Warsaw Getto deportaties naar Treblinka begonnen op de 9e Av, 1942. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.

Van treurdag naar feestdag

Orthodoxe Joden geloven dat Tisja Beav een feest- in plaats van een treurdag zal worden als de Messias komt.