Iedere vrijdagavond is er in de synagoge in het dorp waar ik woon een gebedsdienst. Ondanks het feit dat de meerderheid van de dorpsbewoners niet orthodox is, is het een traditie die al jaren in stand wordt gehouden door een kleine groep volhouders. De synagoge is klein en knus.

Door het coronavirus hielden we de dienst maandenlang buiten. Dat had een extra dimensie. Op het grasveld, tussen de bomen, hoorde ik de vogels meefluiten met onze gebeden. Sinds de wintertijd is het al vroeg donker en daarom zijn we binnen, op gepaste afstand van elkaar met mondkapjes op.

De dienst

Ik ben er altijd wat eerder om de lichten aan te doen en te zorgen dat de stoelen netjes staan. Rond zes uur druppelen de mensen binnen. Soms zijn het er veel, soms weinig. Het maakt niet uit … de dienst gaat altijd door. Wekelijks steekt een van de aanwezige vrouwen voorafgaand aan de dienst de kaarsen aan.

Het is mijn beurt. Mijn handen bedekken mijn ogen, terwijl ik zeg:

Baroech Ata Ado-naj Elo-heenoe Melech Ha-Olam, Asjer Kiedesjanoe Be'Mitzwotaw, Wetziewanoe Le-Hadliek Neer Sjel Sjabbat.

De dienst begint. Zachtjes neurie en prevel ik mee met de gebeden. Ik voel de eeuwenlange tradities door me heen gaan en zie de vele, vele generaties langskomen. Nooit gestopt, altijd doorgegaan.

Mijn grootvader

Meyer Sluyser, mijn grootvader, schreef er onder andere over in zijn boek ‘Voordat ik het Vergeet’, over het oude Joodse Amsterdam van voor de oorlog.

… Zij spelen elke avond kien, dan hier, dan daar. Maar natuurlijk niet op vrijdagavond. Want op vrijdagavond begint de Sabbath. De 'sjabbesmachers' komen altijd op vrijdag hun ronde doen. Op welk uur komen ze? Dat hangt af van de stand van de maan. Ze verschijnen namelijk in de straat altijd vlak voor het uur, waarin de Sabbath aanbreekt. Maar dat uur is, elke week van het jaar anders. Valt de Sabbath vroeg in, bijvoorbeeld om half vijf, dan trekken de Sabbathmakers tegen vier uur door de straten. Prompt half vijf zijn ze verdwenen. Als het laat 'Sjabbes' is, behoeven zij zich ook niet te haasten. Ze 'maken' dus als het ware de Sabbath. Daarom heten ze dan ook 'sjabbesmachers'. Omdat de bewoners van de buurt per traditie op vrijdagavond kippensoep eten (maar geldelijke tsores dwingen helaas vaak genoeg tot verzaking van deze nobele gewoonte) worden de 'sjabbesmachers' ook wel 'kippensoepversjteerders' (verstoorders) genoemd…

De Sjabbat. Tussen Mij en het ‘Volk Israël zal zij tot een teken zijn ‘Voor alle tijden . . . (Sjemot/Ex. 31:17)

Een rustdag ter herinnering aan de zevende dag van de Schepping, toen G’d uitrustte.