Het Hebreeuws als volkstaal

Het Hebreeuws is bijna 3000 jaar oud en letterlijk in steen gebeiteld. Het is de enige taal in de wereldgeschiedenis die met succes weer nieuw leven is ingeblazen. Beginnend bij de wedergeboorte aan het einde van de 19e eeuw, was het voor pionier Eliezar Ben Yehuda al duidelijk dat het oude Hebreeuws niet volledig kon voorzien in de behoeften van de veranderende wereld. De moderniteit maakte het zijn taak dat wanneer de heilige taal de nieuwe Joodse volkstaal zou worden, hij die naar de moderne tijd zou moeten aanpassen en taalkundige samenhang zou moeten creëren tussen de Hebreeuwssprekende Joden in Europa die in en buiten het Britse mandaat Palestina woonden.

Daarom richtte Ben Yehuda het Hebreeuwse Taal Comité op. Toen de Europese Joden het land Israël binnenstroomden, overspoelde deze instelling de samenleving met het Hebreeuws door Hebreeuwse woordenboeken en kranten te publiceren en duizenden nieuwe woorden te introduceren. Slechts vijf jaar nadat Israël een staat was geworden, werd het comité ‘De Hebreeuwse Taal Academie’.

De Hebreeuwse Taal Academie

Tegenwoordig telt de academie 35 leden die regelmatig samenkomen met taalwetenschappers en experts in Jodendomstudies en de Hebreeuwse Bijbel. Zij dienen als de hoogste taalkundige autoriteit. Niet dat de instelling mensen controleert door boetes uit te delen aan migranten en het zwaard trekt bij opvallende fouten, maar eerder dat deze beslissingen neemt die bindend zijn voor overheidsinstanties. Dat betekent bijvoorbeeld dat wanneer je wilt weten wat het juiste en perfecte Hebreeuws is, je naar het nieuws moet luisteren. Naast het bepalen van de aard van werkwoordstructuren, klinkers, voorzetsels en of een zelfstandig naamwoord vrouwelijk of mannelijk moet zijn, introduceert de instelling woorden voor termen en objecten die in de oudheid nog niet bestonden. Dit zijn moderne fenomenen zoals “bingewatchen” “budget” en “piercing”. Niet elke beslissing heeft bij het grote publiek aangeslagen.

Jaren geleden besloot de academie dat het woord voor “toilet” Ben Kavod zou moeten zijn. Israëli’s wilden er niets van weten. Ze weigerden de vertaling voor “huis van eer” te gebruiken om naar de wc te gaan. Dus dat noodzakelijke kleine kamertje werd in plaats daarvan sherutim, in het Engels services. Het is een ironische grap in Israël dat het woord voor “toilet” niet toevallig gerelateerd is aan het woord voor “klantenservice”.

Ironisch genoeg heeft de academie in haar eigen naam een verbastering van het overeenkomstige Engelse woord gebruikt. Door de laatste lettergreep te vervangen door het Hebreeuwse achtervoegsel “i-ya” wordt “academy” in het Hebreeuws academ-i-ya. De beslissing om dit zo te doen ontving kritiek van puristen. In reactie daarop verduidelijkte de instelling dat het niet hun doel is om alle niet-Hebreeuwse invloeden uit te wissen. Gezien het feit dat veel Israëli’s dol zijn op de attracties uit het Westen, was de beslissing om Engelse woorden in de oude taal te verweven onvermijdelijk, verstandig en populair. En zo is televisie televis-iya, een bus een autobus en een universiteit een universita.

Bijbelse invloeden

Veel zelfstandig naamwoorden die tegenwoordig in gebruik zijn, zijn ontleend aan de Hebreeuwse Bijbel en hebben een vergelijkbare moderne betekenis.

Merkava betekent in de Bijbel “strijdwagen”. De Bijbelse strijdwagen werd gebruikt voor zowel oorlog als vrede en is meest bekend om Elia’s hemelse transport en voor Ezechiëls profetie van toekomstige verlossing. De door Israël ontworpen tank, de afgunst van alle militaire troepen heet ook merkava. Verder wordt de merkava, net als de strijdwagen van de Bijbel, gebruikt voor oorlog en vrede, voor aanval en verdediging. Door zijn macht en kracht heeft het ook als afschrikmiddel gediend.

Het gebruik van tegenstellingen van dit specifieke woord merkava weerspiegelt het uitwisselbare gebruik van de Hebreeuwse taal als geheel. Naast dat het Hebreeuws heilig is en voor altijd de taal van gebed, is het Hebreeuws ook de volkstaal die gebruikt wordt om over “bingewatchen” te praten of te klagen dat de pizza niet met genoeg kaas is geleverd.