In 2018 werd de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatst - een zet die door elke vriend van Israël werd bejubeld en die eindelijk voldeed aan de Jerusalem Embassy Act van 1995. Daarin staat expliciet dat de stad Jeruzalem de hoofdstad vormt van de staat Israël. Het plan van de regering-Biden zou de verenigde hoofdstad Jeruzalem verdelen en kans op vrede met de Palestijnen verminderen, aldus het nieuws van afgelopen week.

Jeruzalem ontjoodsen

Dit is oud nieuws, want al generaties lang probeert men de Israëlische  hoofdstad of geheel of gedeeltelijk te ‘ontjoodsen’. Dit fenomeen staat bekend onder het motto ‘ma’asee avot siman labaniem’. Dit betekent: “Wat er gebeurde met onze voorvaderen, is een voorteken voor wat er gebeurt met hun afstammelingen.”

Wat heeft dit met onze Thoralezing van deze week (de parasja) te maken? In Genesis 23-25 lezen we dat Abraham naar huis terugkeerde van de Akeda, de binding van Izak. Tot zijn grote verdriet hoorde hij dat zijn vrouw Sara was overleden. Volgens sommigen overleed zij aan de shock van het nieuws dat Abraham Izak probeerde te offeren.

Abraham moest nu een geschikte begraafplaats voor Sara vinden. Hoewel HaShem hem heel Israël had toegezegd, moest hij nu een begraafspelonk voor Sara kopen. Uiteindelijk betaalde Abraham een enorme prijs voor de grot van Machpela, zonder dat er een klacht over zijn lippen kwam.

Abraham ging naar zonen van de Hethieten, zoals de Thora in geuren en kleuren vertelt, en vroeg hen om een plaats om zijn vrouw te begraven. Hun reactie leek zeer genereus: "Jij bent een prins van G-d in ons midden; in de mooiste van onze begraafplaatsen mag je je dode begraven; niemand van ons zal je zijn begraafplaats onthouden, van het begraven van je dode."

De grot van Machpela werd hem op een presenteerblaadje aangeboden, maar Abraham antwoordde dat hij ervoor wilde betalen. Efron rook geld en vroeg uiteindelijk een zeer hoge prijs. Waarom wilde Abraham de spelonk niet aannemen?

Abraham wil geen cadeautjes

Abraham weigerde al eerder cadeautjes. Ook van de koning van Sodom wilde Abraham niets aannemen (Gen. 14:23): "Ik wil niet dat je zegt dat je Abraham rijk hebt gemaakt". Koning Salomo zei het al: "Wie cadeautjes haat, zal leven" (Spreuken 15:27). Waarom is dat zo? Wanneer we iets gratis krijgen, moeten we onze weldoener eeuwig dankbaar zijn. Dat kan je op den duur veel kosten! Maar de echte reden waarom Abraham dit gratis aanbod afsloeg, was dat wij G’d niet voor niets willen dienen. Mitswot – zoals de begrafenis – kosten nu eenmaal geld. Ergens voor betalen toont dat je ergens om geeft.

Verder – en dat zien we in onze generatie gebeuren – willen we voor de heilige plaatsen betalen, zodat anderen hier geen claim op kunnen laten gelden in de trant van: “Het was een cadeautje, maar eigenlijk is het van ons“. Onze voorouders voorzagen dit en betaalden daarom voor de heilige plaatsen, juist om ons exclusieve eigendom te benadrukken. Het heeft overigens tot op heden helaas niet mogen baten. Speciaal de Tempelberg (zie verder) en de grot van Machpela staan niet (volledig) onder ons beheer en vormen de speerpunt van de internationale politiek.

Toekomstige claims vermijden

Hoe wist Abraham van de heiligheid van de spelonk van Machpela? Toen Abraham een koe wilde slachten om een maaltijd voor zijn drie bezoekers te maken, liep een van de koeien weg, regelrecht de grot van Machpela in. Abraham volgde de koe en ontdekte dat Adam en Eva in de Machpela begraven lagen. Ze wachtten daar sereen de techiat hametiem, de tijd der opstanding van de doden, af, omgeven door een groot spiritueel licht. Abraham realiseerde zich dat dit zijn en Sara’s toekomstige begraafplaats zou worden. Maar hij begreep dat hij ervoor moest betalen om toekomstige claims te vermijden.

De Hethieten waarmee Abraham moest onderhandelen waren inwoners van Jewoes (dat later de Tempelberg en Jeruzalem zou worden). Op Abrahams verzoek voor de aankoop, antwoordden zij dat ze beseften dat de Grot van Machpela en Jewoes ooit Joods eigendom zouden worden. Abraham moest hen zweren dat zijn nakomelingen, de Bnee Jisraeel (de Joden), Jewoes niet met geweld zouden innemen. Ze zouden toestemming moeten vragen om Jewoes in bezit te mogen nemen.

Abraham ging akkoord en ondertekende een document waarin stond dat zijn afstammelingen de stad Jewoes niet met geweld zouden innemen maar netjes toestemming zouden vragen. Dit document werd overal groots gepubliceerd, en toen de Bnee Jisraeel Israël later veroverden konden ze Jewoes niet innemen. Uiteindelijk kocht koning David de stad Jewoes van Aravna, de Jewoesiet. Ook koning David heeft betaald voor de Tempelberg en de heilige stad.

Weer terug

De Babyloniërs en de Romeinen verwoestten Jeruzalem, de Kruisvaarders en volgelingen van Saladin veroverden Jeruzalem en later waren de Turken en de Britten er de baas. Uiteindelijk kwam Jeruzalem weer terug in het bezit van de Bnee Jisraeel. We vechten reeds vele millennia om Jeruzalem, onze eeuwige hoofdstad waarvoor wij minimaal drie maal per dag bidden. Maar telkens komen er rivaliserende claims op onze onverdeelde hoofdstad.

‘Ma’asee avot siman labaniem’: Wat er gebeurde met onze voorvaderen is een voorteken voor hetgeen gebeurt met hun afstammelingen.

Wat er op dit moment gebeurt, is dat wij Jeruzalem weer hebben gekregen. Im jirtse HaSjeem, met G’ds hulp, zal er eens een tijd aanbreken waarin we Jeruzalem opnieuw krijgen, maar dan eindelijk zonder rivaliserende claims!