Haman in Israël?

Wie ooit in het stadje Akko geweest is kan de grote tel -een heuvel gebouwd op de ruïnes van een beschaving- niet gemist hebben. Een heuvel met een standbeeld van een kleine man met een driehoekige hoed, zittend op een paard en met zijn hand in zijn vest. Als je Joodse kinderen vraagt wie dit is, is er altijd wel een die "Haman!" roept. De grote schurk uit het Poerimverhaal die, volgens een oude legende, een driehoekige hoed droeg. Maar nee, deze korte wereldveroveraar was niemand anders dan Napoleon Bonaparte.

Beleg van Akko

Als kind waren de Napoleontische oorlogen altijd één van mijn meest favoriete tijdperken om over te lezen. In de jaren voor zijn kroning als keizer had Napoleon een reputatie gemaakt als één van de grootste militaire strategen in de geschiedenis, en kwam eind jaren 1790 snel op in de gelederen van het toenmalige Franse Revolutionaire Leger. In het jaar 1799, nadat hij Egypte had veroverd, richtte generaal Bonaparte zich op de verovering van het Heilige Land. Na het veroveren en plunderen van Jaffo, was Akko zijn volgende stop. Twee maanden lang probeerde hij de stad in te nemen... en de Ottomaanse gouverneur, El Jazzar was doodsbang. El Jazzar stond bekend als ‘de slachter van Akko’, vanwege zijn voorliefde om door de stad te rijden en zijn bijl rond de hoofden van zijn vermoedelijke vijanden te zwaaien.

Napoleons brute reputatie van het volledig vernietigen van zijn veroverde steden ging hem voor. Maar Jazzar had het voordeel van een briljante Joodse adviseur, Chaim Farchi, de gouverneurs rechterhand. Farchi was één van de meest invloedrijke Joden in het Midden-Oosten in die tijd, hoewel hij zijn linkeroog, oorlel en bovenkant van zijn neus verloor tijdens een van El Jazzars uitbarstingen. Farchi adviseerde El Jazzar om een tweede belegeringsmuur te bouwen binnen de eerste, zodat wanneer Napoleon door de eerste zou dringen, ze hem bij de tweede terug konden slaan. Beide muren staan er vandaag nog steeds.

Nederlaag

En dit is precies wat er is gebeurd. Na vele verliezen te hebben geleden om eindelijk een toegang tot de stad te krijgen, kwamen de Fransen erachter dat de verdedigers een paar meter verder een tweede muur hadden gebouwd. De ontdekking van deze nieuwe constructie overtuigde Napoleon ervan dat de kans dat ze de stad ooit zouden innemen minimaal was. Hierna verbleven de Franse troepen hongerig en koud in hun vochtige kamp toen, na vele nederlagen, zij ook nog eens werden getroffen door de pest. Napoleon trok zich op 21 mei 1799 terug naar Egypte en gaf, min of meer, het idee op om het Midden-Oosten te veroveren.

Geen wanhoop in de wereld

Er zijn Chassidim (ultraorthodoxe Joden, red.) die de nederlaag van Napoleon toe schrijven aan de verdienste van een rechtvaardige rabbijn, die ten tijde van het beleg de stad niet kon verlaten: in afwachting van zijn terugreis naar het stadje Uman (in wat vandaag Oekraïne is). Na zijn acht maanden lange pelgrimstocht in het land Israël, zat Rebbe Nachman van Breslov (1772-1810) vast in de stad. Hoewel de situatie voor velen hopeloos leek, bleef de leer van Rebbe Nachman -“er is geen ‘wanhoop’ in de wereld”- van kracht. Ongeacht wat wij verkeerd hebben gedaan, hoe vaak wij zijn gevallen, of in welke situatie wij ons bevinden, is er altijd hoop.