Sluiten

Zoeken.

Artikelen

Activiteiten

Kennisbank

Podcasts

Projecten

Publicaties

Videos

Overig

Op de bres voor het Joodse volk • Dietrich Bonhoeffer

Door Marianne Glashouwer - 

26 september 2023

Dietrich Bonhoeffer

Dietrich Bonhoeffer

Hitler – dat betekende oorlog! Zo zag Dietrich Bonhoeffer het al bij de machtsovername van Hitler in 1933. Oorlog, ook voor de kerk.

Toen in 1935 de wetten van Neurenberg werden aangenomen, moesten predikanten kunnen aantonen dat ze van niet-Joodse afkomst waren. Een vriend en collega werd hier onmiddellijk door getroffen en moest vluchten naar Engeland. Evenals de tweelingzuster van Dietrich. Zij was getrouwd met een Joodse man.

Kaufhaus des Westen

De maatregelen tegen de Joden waren voor Dietrich reden om meteen in verzet te gaan. Evenals de rest van de familie. Zijn 91-jarige grootmoeder trok zich in 1935 niets aan van het verbod om in Joodse winkels te kopen. Moedig liep zij tussen een kordon van SA-troepen door om bij haar geliefde Joodse warenhuis ‘Kaufhaus des Westen’ inkopen te doen, zoals zij dat gewend was.

Datzelfde Kaufhaus des Westen dat in 2015 – 80 jaar later - als een van de eerste warenhuizen ter wereld Joodse producten van de schappen haalde! Na hevige protesten vanuit Israël werden de producten weer teruggelegd.

'Nu zijn het de synagogen...'

Ook in de oecumene wordt Dietrich actief, als secretaris van de jeugdafdeling van de Wereldbond van kerken. Telkens wijst hij op de gruwelen die er in Duitsland gebeuren. En op het belang dat de kerk haar mond opendoet over het verschrikkelijke lot dat de Joden in Duitsland treft. ‘Nu zijn het de synagogen, straks de kerken’. Het begint bij de Joden, maar het eindigt niet bij de Joden.

In de kerk van die dagen is Dietrich een van de weinigen die op de bres staat voor de Joden. Men zwijgt, men blijft volkomen apathisch onder de arrestaties van Joden. Men heeft niet de moed om het voor hen op te nemen. Dietrich zal zeggen: ‘Passief afwachten en zwijgend toezien is geen christelijke houding’. Zijn levenshouding is Spreuken 31:8: ‘Open uw mond voor de stommen’.

Politiek verzet

Na veel innerlijke strijd kiest hij ervoor om bij het politieke verzet tegen Hitler betrokken te raken. Om zo niet alleen de slachtoffers van deze rampzalige ontwikkeling te redden, maar om ook een ‘spaak in het wiel te steken’ van de oorlogsmachine en dus de daders aan te pakken.

Dat verzet heeft hij uiteindelijk met de dood moeten bekopen. Hij komt terecht in concentratiekamp Flossenburg. Ook vandaag nog ligt er langs de weg naar Flossenburg een oud Joods kerkhof. Dietrich, aan het eind van zijn levensweg, wordt zo nog eenmaal bepaald bij de stomme getuigen van de geschiedenis van het Joodse volk in Duitsland. Voor dit volk en voor de ware Kerk in Duitsland gaf hij tenslotte zijn leven. In de vroege morgen van 9 april 1945 wordt het vonnis voltrokken  en wordt hij opgehangen. Hij werd slechts 39 jaar oud.

Marianne Glashouwer

De auteur

Marianne Glashouwer

Marianne Glashouwer is spreekster van Christenen voor Israël. Ze is bekend van de Evangelische Omroep en schreef diverse boeken.

Doneren
Abonneren
Agenda