Kort nadat Israël en Iran maandag een staakt-het-vuren afkondigden, negeerde Lilach Agra de nog geldende veiligheidsrichtlijnen van de regering en opende haar kringloopwinkel in kibboets Eilon, op slechts 3,5 kilometer van de grens met Libanon.

Overwinning?

"Officieel mogen we hier niet zijn," zei Agra over haar winkel Aliza, terwijl ongeveer tien klanten rondneusden tussen de kledingrekken, kinderen koude blikjes frisdrank aanprezen en enkele honden speels rondrenden bij de ingang. "Maar ik denk dat we veilig zijn. En ik weet dat we allemaal een beetje moeten ontspannen."

Haar gebaar – en de ontspannen reactie van haar klanten – weerspiegelde het groeiende vertrouwen onder veel Israëli’s dat hun vijanden grondig zijn teruggedrongen in een conflict dat met een traumatisch verrassingsaanval op de Joodse staat op 7 oktober 2023 is begonnen.

"Overwinning? Ik weet niet of ik dat woord zou gebruiken," voegde Agra eraan toe. "Maar er zijn zeker belangrijke successen geboekt. Het geeft hoop op fundamentele verandering – vooral in het noorden."

Agra, een 46-jarige moeder van drie tieners, doelde op Hezbollah, de door Iran gesteunde terreurorganisatie in Libanon. Vóór Israëls recente militaire operatie tegen Iran had het Israëlische leger al de top van Hezbollah uitgeschakeld, diens ballistische capaciteiten vernietigd en de groep uit haar grensforten verdreven.

Dit gebeurde in de herfst na maanden van intensief en dodelijk raketvuur door Hezbollah op Noord-Israël – een campagne die begon op 8 oktober, een dag na de Hamasinval waarbij circa 1200 Israëli’s werden vermoord en nog eens 251 werden ontvoerd.

Tijdens deze aanval, die velen voor het voortbestaan van Israel deed vrezen, was Eilon een van de tientallen gemeenschappen – met in totaal zo’n 60.000 inwoners – die in oktober en november 2023 werden geëvacueerd. De terugkeer begon in maart, maar tot nu toe is slechts ongeveer 70% van de bewoners teruggekeerd naar deze strategisch belangrijke regio in Galilea.

De ooit bruisende gemeenschap van 1200 mensen veranderde van de ene op de andere dag in een spookstad. Tijdens de evacuatie werden de keurig onderhouden gazons overgenomen door jakhalzen en wilde zwijnen. Inwoners deden pogingen om het leven weer op te starten, maar het sociale leven en de gemeenschappelijke voorzieningen – waaronder het geliefde zwembad – bleven gesloten zolang de oorlog met Iran voortduurde. Afgelopen woensdag keerden de scholen terug naar hun normale rooster en werd ook het zwembad heropend.

Fundamentele verandering

Op 13 juni richtte Israël zijn aandacht op Hezbollah’s beschermheer, Iran. In een massale luchtcampagne bombardeerde het leger honderden doelwitten, doodde de hoogste militaire commandanten en trachtte het Iraanse ballistische arsenaal en geheime nucleaire programma uit te schakelen. Iran reageerde met honderden raketten, waarvan het merendeel werd onderschept. Daarbij vielen 29 doden en er ontstond lichte schade aan infrastructuur.

"De oorlog tegen Hezbollah gaf ons hoop op tijdelijke rust, want zolang zij in Libanon zitten, zullen ze ons blijven aanvallen," aldus Agra. "Maar wat er in Iran gebeurde, is fundamenteler – dat is hun strategische diepte."

Ondanks het staakt-het-vuren lanceerde Iran een laatste raketaanval waarbij vier mensen omkwamen in Beër Sjeva. Israël reageerde slechts beperkt, onder druk van de Amerikaanse president Donald Trump, die intussen probeerde de situatie te kalmeren. Op 22 juni gaf Trump nog wel het bevel tot een Amerikaanse luchtaanval op drie versterkte nucleaire locaties in Iran, als steun voor Israël.

De tragedie in Beër Sjeva maakte diepe indruk en leidde tot rouw en woede, maar deed weinig af aan de algemene Israëlische perceptie dat de oorlog een strategisch succes was.

De oorlog liet de kwetsbaarheid van Iran zien voor Israëls inlichtingen- en luchtmachtcapaciteiten. Binnen enkele dagen verwierf de Israëlische luchtmacht volledige controle over het luchtruim boven Iran en voerde ze ruim 1200 bemande missies uit zonder enige verliezen, op een paar drones na.

Ook Israëls vermogen om internationale allianties te smeden werd zichtbaar. Behalve de nauwe samenwerking met de Verenigde Staten kreeg Israël hulp van verschillende Arabische en Europese landen bij het onderscheppen van Iraanse raketten.

Onzekerheid blijft

Volgens Dina Lisnyansky, expert op het gebied van politieke islam en verbonden aan de Universiteit van Tel Aviv, heeft de oorlog de ‘angstbarrière’ doorbroken. "Iran weet nu dat Israël bereid is – en in staat – om zelfstandig in Iran te opereren, ook boven het Iraanse luchtruim. Dat is nog nooit eerder gebeurd. En nu maakt het deel uit van de strategische realiteit," zei ze tegen Israel Aktueel.

Toch blijven er onzekerheden bestaan over de werkelijke schade aan Iraanse nucleaire installaties. "Dat is een van de belangrijkste graadmeters om te bepalen of Israël zich daadwerkelijk veiliger mag voelen sinds 13 juni," aldus Lisnyansky. Premier Netanyahu en president Trump spraken van een zware klap voor het Iraanse programma, terwijl Iran en sommige andere bronnen de impact bagatelliseerden.

"Over het geheel genomen: ja, Israël bevindt zich nu in een betere strategische positie dan op 7 oktober 2023, en als Israëli voel ik me daardoor veiliger," zei Lisnyansky. Maar ze voegde eraan toe dat "deze oorlog met Iran beschouwd moet worden als de Eerste Israëlisch-Iraanse Oorlog." De motivatie van het Iraanse regime om Israël aan te vallen is volgens haar toegenomen, ook al is het vermogen daartoe afgenomen.

Slechts een gelukkige uitslag?

Ook Ze'ev Katz, een 70-jarige inwoner van Eilon, deelt deze analyse.

"De Iraniërs zijn niet verpletterd of vernietigd – verre van dat. Ze hebben een klap gekregen, ja, maar het is een oud volk, net als wij, met een lange geschiedenis," zei Katz, een gepensioneerd defensie-expert die op vijfjarige leeftijd met zijn ouders, die de Holocaust overleefden, uit Roemenië naar Israël emigreerde.

Volgens Katz ligt de sleutel tot fundamentele verandering in het Midden-Oosten bij het Iraanse volk. "Het tirannieke regime houdt nog steeds stand, ondanks interne tegenstand. Als de oppositie ooit wint – al betwijfel ik dat – dan pas zullen we echte veranderingen zien. Anders is dit slechts een gelukkige uitslag in een slingerbeweging die nog decennia zal doorgaan."