Op 23 oktober gingen we op transport naar Polen. Na twee dagen ellende stopte de trein in Kosel, twintig minuten voor Auschwitz, waar de mannen tussen de vijftien en vijftig uit de trein geslagen werden. De trein met vrouwen, kinderen en ouderen is direct naar Auschwitz doorgereden, waar, zo ik later te weten ben gekomen, mijn vrouw en zoontje op 26 oktober 1942 zijn vermoord…

uit: 'Voordat jullie het vergeten', geschreven door Samuel Vischschoonmaker

Deze week herdenken we in Israël en in Joodse gemeenschappen over de hele wereld alle mensen die vermoord werden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van woensdag- tot donderdagavond. Stilte en herinneringen. Met een sirene op woensdagavond om acht uur en één de volgende dag om tien uur. Stilte en herinneringen. Altijd in ons hart.

Oom Sam

Oom Sam, zoals ik Samuel noemde, was de neef van mijn opa Sluyser, een achterneef van mijn moeder. Dat lijkt verre familie, maar omdat zo weinigen van onze familie de oorlog overleefden, werden alle familieleden die er nog waren, als naaste, heel naaste familie beschouwd.

Oom Sam was mijn voorbeeld. Een stoere, mooie, sterke man. Met veel charisma. Geen makkelijk mens. Terwijl ik dit schrijf, hoor ik zijn stem en zijn grappen in mijn hoofd gonzen. Als klein kind voelde ik dat hij verdriet had, maar wat dat precies was, begreep ik niet. Toen ik ouder werd, probeerde ik dichter bij hem te komen, maar dat was niet altijd makkelijk. Vragen stellen durfde ik niet, dat zou hem pijn doen.

Voordat jullie het vergeten

Oom Sam had het ergste van het ergste meegemaakt. Toch lukte het hem na de oorlog zijn leven weer op te pakken. Een dagelijkse uitdaging, een altijd aanwezig gevecht, maar het lukte hem. Hij werd vader van vier kinderen en hij maakte nog mee dat er kleinkinderen en achterkleinkinderen kwamen. Mijn vijfentachtig jarige oom overleed op 8 december 2005. Ledor vador, van generatie op generatie.

Op de eerste pagina van zijn boek schrijft hij: “… een beknopt verhaal over mijn deportatie en terugkomst …”

Zijn schrijven is bijna zakelijk. Emotieloos. Maar het was belangrijk voor hem dat het op papier kwam.

“… dit boekje draag ik op aan mijn kinderen, kleinkinderen en aangetrouwde kinderen. Geen verhaal over de periode in het concentratiekamp, daar deze ellende bij jullie genoegzaam bekend is …”

Voordat jullie het vergeten. Lieve ome Sam, we zullen het nooit vergeten.