Mevrouw T was een lieve, warme vrouw. Ze had iets sprookjesachtig. Ze was creatief en speelde poppenkast. Op een van mijn verjaardagen mocht ik mijn hele klas uitnodigen. Wat een feest.

Ik moet me prettig bij haar hebben gevoeld. Vaak gaat ze door mijn gedachten. Ook al heb ik er geen duidelijk beeld meer bij.

De zoon van mevrouw T

Afgelopen week was er weer zo’n moment. Mevrouw T kwam ‘weer even langs’. Deze keer herinnerde ik me dat er ook een zoon was en ik vond hem op Facebook. Onze eerste (chat) ontmoeting ging zo:

Joanne: "Ben jij de zoon van mevrouw T?"
Zoon: "Ja, dat ben ik."
Joanne: "Ik was jullie buurmeisje, onze ouders woonden naast elkaar."
Zoon: "Hallo Joanne, mijn ouders hebben me daar laten onderduiken toen ik drie maanden was. Emile Wolf en Jannetje Levit kwamen niet meer terug en ik ben daar gebleven. Ik ben in '82 naar Ibiza verhuisd en woon nu alweer 16 jaar in Portugal. Ik herinner me je vader en jullie nog wel."
Joanne: "Waren mevrouw en meneer T Joods?"
Zoon: "Nee, ze waren dat beiden niet."

Ik wist even niet hoe ik moest reageren.

Joods

Als klein meisje wist ik niet dat er Joodse mensen waren en niet-Joodse mensen. Ik wist wel dat we andere gewoonten hadden, maar verder dan dat ging het niet. We vierden geen Kerst en hadden geen kerstboom. Op school hoefden we niet naar godsdienstles; wij hadden dat op zondag en daar leerden we een vreemde taal en allemaal bijzondere dingen.

We aten geen varkensvlees en gingen naar de synagoge. Maar waarom dat nou allemaal was, dat wist ik niet die eerste jaren van mijn leven.

En zo wist ik ook niet het verhaal van meneer en mevrouw T en dat ze helden waren. Meneer T heb ik overigens nooit gekend, die is het jaar overleden dat ik geboren werd.

Ons gesprek ging verder:

Joanne: "Heb je je pleegouders ooit laten inschrijven bij Yad Vashem in Jeruzalem?"
Zoon: "Nee, ik heb er wel eens aan gedacht, maar het is er nooit van gekomen."
Joanne: "Dan ga ik je erbij helpen, want ze verdienen het."

Binnen een dag had ik de juiste formulieren uit Jeruzalem verzameld en nu is het aan de jongen die ze het leven hebben gered om te zorgen dat meneer en mevrouw T, wier heldendaad anders wellicht tot de vergetelheid gaat behoren, als helden worden geëerd.

Mijn lieve mevrouw T, wordt vervolgd.

Rechtvaardigen onder de Volkeren

Rechtvaardige onder de Volkeren (Hebreeuws: חסיד אומות העולם - Chassid Umot ha-Olam) is een uit de Talmoed afkomstige eretitel die door Israël wordt gegeven aan niet-Joodse mensen die in de jaren 40-45 Joden hebben gered. De toekenning wordt gegeven door Yad Vashem, de officiële staatsinstelling in Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers.

Men noemt de titel ook wel Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden. De decorandus ontvangt een medaille en een oorkonde met de vermelding van zijn of haar naam. Verder wordt deze naam in Yad Vashem in een muur gebeiteld, in een park gewijd aan de "Rechtvaardigen onder de Volkeren".