Sinds 1963 is Jom haZikaron Israëls nationale herdenkingsdag voor Joodse soldaten en terreurslachtoffers die vanaf 1860 gesneuveld en vermoord zijn. Dit jaar beginnen de herdenkingen op dinsdagavond 3 mei om 20.00 uur met een één minuten durende sirene.

Bijzonder symbool

Dam haMaccabiem (bloed van de Makkabeeën) is een Israëlische beschermde bloem. Kostel is de Nederlandse naam voor de Helichrysum sanguineum.

Eeuwenlang werden Joden geïnspireerd door de moed, offers en toewijding van de Makkabeeën. Volgens een legende ontsprong er, daar waar het bloed van een Makkabeeën strijder vloeide, een rood bloemetje. Hun dood gebood het land nieuw leven voort te brengen. De eerste zionisten werden door deze strijders geïnspireerd om te vechten voor onafhankelijkheid in hun historische thuisland Israël.

Vandaag de dag is de papaver nog steeds de herdenkingsbloem van Groot-Brittannië, Canada en Australië, ter nagedachtenis van de tijdens de Eerste Wereldoorlog gesneuvelde soldaten. Israël koos de Dam Hamaccabim bloem als haar officiële Jom HaZikaron symbool.

In 1955 werden lagereschoolkinderen gevraagd op de herdenkingsdag het rode bloemetje op hun T-shirts te spelden. Tien jaar later mocht dat niet meer, omdat het tot Israëls eerste officieel beschermde plant was uitgeroepen. Het werd een populair symbool op postzegels, monumenten en militaire begraafplaatsen. Schoolkinderen droegen voortaan een speciale sticker met een afbeelding van de Dam Hamaccabiem op hun wit/blauwe kleding.

De Dam Hamaccabiem bloem draagt de boodschap uit van groei en verlies en de mogelijkheid om altijd voor het leven te kiezen. Het herinnert ons aan het feit dat alles wat er nu in Israël bloeit en floreert mogelijk werd gemaakt door de moedige mannen en vrouwen die hun leven voor dit land, het Joodse erfgoed en het volk gaven.

Ons bloed

Yitzhak Sadeh,één van de oprichters van de Palmach enéén van Israëls allereerste generaals, schreef: “De vergane tijd heeft de figuren van de Makkabeeën weggewassen, de inconsequente dingen weggevaagd en ons datgene gelaten dat essentieel is…. het bloed van de Makkabeeën. En dit bloed, ik zeg het eenvoudig en met overtuiging, dit bloed vloeit door onze aderen. Zoals het voor hen was, zal het voor ons zijn. En mocht er een druppel van ons bloed in de aarde van ons thuisland vallen, dan zal er een klein, rood bloemetje groeien dat naar hen vernoemd wordt.”

In samenwerking met lokale experts begon het ‘Dam Hamaccabiem Project’ in 2019 de beschermde plant te kweken. In het wild bloeien ze in april, maar de kasbloemen kunnen al in februari met de hand geplukt worden. De opbrengst van de speldjes met gedroogde bloemen of een plastic replica daarvan gaan naar organisaties die gesneuvelde soldaten herdenken en hun families helpen.

Woorden schieten ons tekort op deze herdenkingsdag. Dit bloemetje, dat zoveel geschiedenis, symboliek en betekenis met zich meedraagt, verdient het om door en voor ons allemaal gedragen te worden.