Israël volgde deze week een dubbele strategie in de gesprekken met Hamas over een gijzelaarsdeal en een mogelijk staakt-het-vuren. Enerzijds werd er tijdens de onderhandelingen geprobeerd zoveel mogelijk gijzelaars vrij te krijgen. Anderzijds oefende Israël buiten deze door Egypte en Qatar gefaciliteerde indirecte gesprekken extra druk uit. Met uitgesproken Amerikaanse steun bereidde het zich voor op een definitieve inname van Gaza-stad. Een stap die een einde zou maken aan elke schijn van Hamas-controle en daarmee ook aan de mogelijkheid van een wapenstilstand.

Deze onderhandelingspositie, volgens velen de meest sterke van Israël sinds 7 oktober 2023, zette Hamas onder “atomische druk”, aldus premier Benjamin Netanyahu maandag in een videoboodschap. De geloofwaardigheid van deze dreiging lag in de expliciete steun van de Amerikaanse president Donald Trump – die verklaarde dat de resterende gijzelaars pas zouden terugkeren wanneer Hamas “vernietigd” is – en in de concrete voorbereidingen van het Israëlische leger om Gaza-stad in te nemen.

Toch werkt de druk in twee richtingen: Israëls dubbele strategie voedt ook onzekerheid, angst en verdeeldheid binnen de Israëlische samenleving zelf.

Zondag gingen honderdduizenden Israëliërs de straat op tijdens een eendaagse algemene staking, onder de slogan “Breng alle gijzelaars terug”. In feite betekende die oproep instemming met een reeks Hamas-eisen: vrijlating van ruim 200 Palestijnse gevangenen, een staakt-het-vuren van zestig dagen en een gedeeltelijke terugtrekking van het Israëlische leger uit Gaza – en dat alles in ruil voor een deel van de twintig nog levende gijzelaars die Hamas vasthoudt.

Michel Ilouz, wiens zoon Guy vermoedelijk in Gaza wordt vastgehouden, riep Netanyahu op een dergelijke overeenkomst te accepteren.

“Meneer de premier, verlos mij en het volk van Israël van ons lijden”, zei Ilouz dinsdag in een verklaring verspreid door het Hostages and Missing Families Forum. “Er is nu een mogelijkheid voor een deal. Een haalbare deal, die helaas slechts gedeeltelijk zou zijn, maar waarvan ik hoop en bid dat die zal uitgroeien tot een volledige overeenkomst voor de bevrijding van elke gijzelaar.”

Hoewel Netanyahu de mogelijkheid van een gedeeltelijke ruil niet heeft uitgesloten, benadrukt hij dat de oorlog eindigt met de ontmanteling van Hamas. Voorstanders van een deal stellen dat de staat een morele plicht heeft tegenover de gijzelaars en dat de heiligheid van hun leven elk geopolitiek doel overstijgt.

Maar naast de druk op Netanyahu om een gedeeltelijke deal te sluiten, die vooral wordt aangewakkerd door linksgeoriënteerde mainstream media en politieke rivalen van Netanyahu's rechtse regering, staat hij ook onder druk van de andere kant. Rechtse bondgenoten waarschuwen dat elke tijdelijke wapenstilstand Hamas enkel tijd en ademruimte geeft – en toekomstige ontvoeringen en aanslagen in de hand werkt.

“Als een heel land buigt voor het lijden van twintig mensen, zullen we hier niet overleven,” zei historicus Gadi Taub van de Hebreeuwse Universiteit. Het welzijn van de gijzelaars, stelde hij, is door voorstanders van een deal “tot een absoluut niveau verheven. Wanneer één waarde absoluut wordt, verliezen we niet alleen tactische speelruimte tegenover een wrede vijand, maar ook het vermogen om rationele prioriteiten te stellen.”

Ondertussen komen de voorbereidingen voor de inname van Gaza-stad in een stroomversnelling – en worden ze gelekt naar de Israëlische media. De eerste fase van het plan zou zes weken duren en zou de verplaatsing van honderdduizenden inwoners van Gaza-stad met zich meebrengen, aldus de stafchef van het Israëlische leger, luitenant-generaal Eyal Zamir, tijdens een gesprek op maandag. Dat meldt nieuwssite Srugim.

Dit zou een beperkte oproep van reservisten vereisen, wat zou leiden tot luchtaanvallen in Gaza in de tweede fase van het plan en een straat-tot-straat inname door grondtroepen in de derde en laatste fase, aldus het verslag van de nieuwssite over de discussie in het Israëlische Zuidelijke Commando.

Dinsdag publiceerden de vaders van drie gesneuvelde soldaten een open brief aan Netanyahu, waarin zij eisten dat hij geen overeenkomst sluit die niet álle gijzelaars vrijlaat.

“Een pauze voor een gedeeltelijke deal zou de gijzelaars, de troepen en de veiligheid van Israël in gevaar brengen. Geef je niet over aan Hamas. Het is tijd voor een beslissende overwinning,” schreven de drie vaders, Yehoshua Shani, Itzik Fitousi and Itzik Buntzel, allen leden van het Gevurah Forum van nabestaanden, dat pleit voor een totale nederlaag van Hamas

Ook Ditza Or, moeder van de vermoedelijk gevangen genomen Avinatan, benadrukte het morele en strategische dilemma. Ze vergeleek de situatie met het Bijbelse verhaal van de profeet Elia, die het volk opriep te kiezen tussen heidendom en geloof in de ware God.

“Israël zit op de wip, al bijna twee jaar in een oorlog die allang voorbij had moeten zijn. We winnen de oorlog niet en we geven ons niet over. Als we niet vechten, kunnen we ons beter overgeven en tenminste de gijzelaars terughalen.” Ze zei dat ze er de voorkeur aan gaf dat Israël zou vechten en winnen, en dat ze de gijzelaars op deze manier zou proberen te bevrijden.

“Ik voel een dierlijke drang om mijn zoon te beschermen. Maar ik zie hem ook als een afgezant, die vecht in een oorlog van licht tegen duisternis. Zonder de gijzelaars zou dit slechts een nieuwe ronde geweld zijn geweest. Hun gevangenschap dwingt ons het Midden-Oosten werkelijk te hervormen,” zei Ditza Or.