Anti-Joodse haatmisdrijven en aanvallen nemen over de hele wereld in een alarmerend tempo toe; en toch wordt ons verteld dat antisemitisme helemaal geen probleem is. Alleen in Nederland is het sinds 7 oktober al met 800% gestegen. Ondertussen hebben hier in Israël de families van de ontvoerden in Gaza nog steeds slapeloze nachten- verlangend om hun dierbaren opnieuw vast te houden.

Gijzelaar 243

Ik zag gisteren een video van de moeder van twee jonge kinderen die door Hamas zijn ontvoerd. Zij deed een beroep op de Amerikaanse president Joe Biden en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu om haar dochters naar huis te brengen.

De moeder, Mayaan Zin, schreef op haar X-account (voorheen Twitter): “Vandaag zijn het 30 pijnlijke dagen sinds mijn dochters, Dafna (15) en Ela (8), werden ontvoerd door Hamas nadat ze getuige waren geweest van de gruwelijke moord op hun vader. Het is onmogelijk voor mij om te slapen, helder te denken, [of] zelfs maar op adem te komen. Alstublieft, ik smeek om uw hulp.”

“Zet mij in Gaza”, zei ze in haar hartverscheurende videoboodschap. “Ik zal gijzelaar 243 zijn. Zolang ik ze maar kan vasthouden, en ze kan vertellen dat alles goed zal komen, hen dan te omhelzen, en hen te vertellen: ‘Mama is hier, ondanks wat er ook gebeurt, mama is hier...”

Als ouder kan ik mij er zelfs niet toe brengen om maar voor te stellen hoeveel pijn deze moeder nu moet voelen.

Herhaling?

Met dit alles in gedachten denk ik dat de Thoralezing van vorige week, zoals altijd weer, zeer relevant is voor deze dagen. Afgelopen Sjabbat lazen we onder andere over het overlijden van Sara. Het vers hierover zegt: “Sara’s leven was honderd jaar, en twintig jaar, en zeven jaar, [dit waren] de jaren van Sara’s leven.” (Genesis 23:1)

De Thora-commentator Rasji (1040-1105) legt uit dat de reden dat het woord “jaren” herhaald wordt na de woorden “honderd” en “twintig” is om ons te leren dat toen Sara 100 jaar oud was, zij net als iemand die 20 jaar oud is was. Net zoals iemand van twintig wordt beschouwd alsof ze nooit heeft gezondigd (omdat zo’n persoon niet aansprakelijk is voor Thora-straffen), zo was Sara op haar honderdste ook zonder zonde.

Rasji legt verder de laatste woorden van het vers uit, de ogenschijnlijk herhaling ‘de jaren van Sara’s leven’: om ons te laten zien dat ‘ze allemaal even goed waren’. Al haar levensjaren waren goed.

Zout en lijden

Terwijl hij vast zat in het getto van Warschau, schreef de Piaseczner Rebbe, rabbijn Kalonymus Kalman Shapira (1889-1943): “Waarom zien we dat in het geval van Sara de Thora benadrukt dat ze vrij was van zonde, meer dan in het geval van welke andere rechtvaardige vrouw?”

“Ter betrekking tot Abraham” voegt hij eraan toe, “herhaalt de Thora ook het woord “jaren”. Daar zegt het dat hij “honderd jaar, zeventig jaar en vijf jaar” leefde. En ook hier legt Rasji uit: “Op honderdjarige leeftijd was hij als zeventig jaar oud, en op zeventigjarige leeftijd was hij als een vijfjarige - zonder zonde.” Maar deze keer herhaalt de Thora echter niet ‘de jaren van Abraham’, zoals het bij Sara wel doet.

In het antwoord op deze vraag citeert rabbijn Shapira de Rebbe van Rimanov, rebbe Menachem Mendel Torem (1745-1815). Hij schreef: “Onze geleerden wijzen erop dat het Hebreeuwse woord ‘brit’ (verbond) zowel betrekking heeft tot zout, maar dat het ook op jisoeriem (lijden) slaat. De Talmoed zegt dat: “Net zoals bij het sluiten van een verbond, het gebruik van zout het vlees lekkerder maakt, zuivert ook het lijden een mens van al zijn zonden.”

Als je vlees te zout maakt, kun je niet langer van de smaak genieten. Zout maakt vlees alleen ‘lekker’ als het in de juiste hoeveelheid wordt gebruikt. Zo ook, zegt de Rebbe van Rimanov, moet het toebrengen van lijden in hoeveelheden plaatsvinden dat een mens kan verdragen.

Niet te veel

Schrijvend in de schaduw van de dood, zich volledig bewust van het lot van het Joodse volk tijdens de sjoa, paste rabbijn Shapira dit toe op de Thoralezing van afgelopen week. Rasji legt uit dat de reden dat de Thora ons vertelt over het overlijden van Sara, onmiddellijk volgend op de gebeurtenissen van de akeedat Jitschak (het binden van Izaak), wat wij de week ervoor hebben gelezen, is dat door zich ervan bewust te worden dat haar zoon klaar was voor de slacht; en zelfs bijna werd geslacht – haar ziel van haar vloog en ze stierf.

Deze twee Thoralezingen zijn naast elkaar geplaatst, legt rabbijn Shapira uit, als een manier om genade voor het Joodse Volk op te roepen. Wanneer Sara Iemeenoe (onze moeder Sara), een persoon die zo rechtvaardig is dat de Thora zelf zegt dat ze volkomen vrij van zonde was, het lijden van het horen over het ‘binden van Izaak’ niet had kunnen verdragen; dan kunnen haar nakomelingen -die ver verwijderd zijn van haar verheven geestelijke niveau- hun moeilijke lijden zeker niet doorstaan. En dus moet G-d als het ware leren van Sara’s voorbeeld om haar kinderen niet te veel te laten lijden.

Rabbijn Shapira stelt dat de reden dat Sara het nieuws van ‘het binden van Izaak’ zo ter harte nam dat ze niet langer kon leven, misschien was om de Meester van de Wereld te laten zien, dat het niet mogelijk is om te veel lijden te verdragen. En dit is de reden waarom de Thora ‘de jaren van Sara’s leven’ herhaalt. Omdat we zouden kunnen denken dat het feit dat Sara het nieuws zo slecht opvatte, gezien zou kunnen worden als een teken van geestelijke zwakte, vertelt de Thora ons dat zij -aangezien ze dit ten goede van haar nageslacht deed, ook met deze laatste daad geen zonde had begaan. Wat betekend dat al haar jaren -tot het einde- allemaal gelijk waren in goedheid.

Het is voor ons onmogelijk om de grootsheid van Sara en haar ongelooflijke zelfopoffering voor haar nakomelingen echt te begrijpen. Maar wat we wel kunnen begrijpen is dat we allemaal verplicht zijn om ons hart in gebed uit te storten, en G-d te smeken in naam van zovelen van ons Volk die op dit moment lijden.

Waarvoor bidden?

Op de dag vóór de laatste Simchat Thora van rabbijn Moshe Halberstam (1924–2011), de Kiviashder Rebbe, vertelde een chassied (volgeling) hem over verschillende persoonlijke uitdagingen waarmee hij worstelde en vroeg hij de rebbe: “Er is zo veel waar ik voor moet bidden – waar moet ik de nadruk op leggen?” “Bid voor de ge’oela sjeleema” (volledige verlossing) antwoordde de Rebbe. “Alles is inbegrepen in dit verzoek.”

Moge G-d snel alle gebroken harten van Zijn kinderen helen, en ons de volledige verlossing en redding sturen.