Vanwege zijn prachtige stem werd hij een veelgevraagd chazan (voorzanger) in synagogen. Daarnaast werd hij voor concerten en andere muzikale bijeenkomsten gecontracteerd. Hij zit nu fulltime in de muziek. Waarom heeft hij van muziek zijn levenswerk gemaakt? Een nadere kennismaking met een talentvolle musicus.

U bent chazan en leider in de synagoge. Is dat uw dagelijkse werk?

“Ja, dat doe ik inmiddels ruim twintig jaar met veel liefde en het raakt mij nog steeds. Ik ben behalve chazan ook lid van het Nederlands Kamerkoor, en daarnaast zing en speel ik nog in andere orkesten en muzikale ensembles.

Op Sjabbat en tijdens de feestdagen leid ik de diensten bij de Liberale Joodse Gemeente (LJG) in Amsterdam. Verder doceer ik liturgisch gezang in het Hebreeuws en geef ik workshops op dat gebied.”

Wat zingt u bij het Nederlands Kamerkoor?

“Daar zing ik a capella klassieke muziek van alle talen, culturen en tijdperken, dus niet alleen de Joodse cultuur en in de Hebreeuwse taal. Dit is een breder genre; het zijn verschillende manieren van muziek maken.

Daarnaast heb ik in de afgelopen vier jaar als Israëlische zanger ook steeds meer contact gekregen met Christenen voor Israël. Dat ervaarde ik als een positieve ontwikkeling. Het was mooi om in mijn zang te laten horen welke impact de Hebreeuwse taal heeft op de Israëlische muziek.”

U zingt vaak psalmen. Welke psalm spreekt u het meeste aan en waarom?

“Dat is Psalm 126. Het gaat over nood en pijn, maar ook over vreugde en verlossing. Het is een lach en een traan. Het is in een vorm geschreven waarin niet duidelijk is of de verlossing en de wederopbouw al hebben plaatsgevonden, of nog staan te gebeuren. Herinnering en verwachting zou je kunnen zeggen. Hetzelfde geldt voor de hedendaagse staat Israël, het is 'work in progress' (werk in uitvoering), dus nog niet af.”

Luister hier de prachtige uitvoering van Psalm 126 door Gilad Nezer, Marcel van der Poel en Lennart Morée:

Joodse muziek is vaak melancholisch. Waarom is dat zo?

“Joodse melodieën zijn vaak geschreven in mineur, en in combinatie met emoties in de zang klinkt dat melancholisch. Mogelijk dateert synagogale muziek uit de tempelperiodes waar de Levieten dagelijks in de tempel liederen zongen. Na de verwoesting van beide tempels was het leven van de Joden moeilijk en die emoties zijn terug te horen in de muziek.”

U zingt ook speciale muziek op de Joodse feestdagen, zoals Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) en Jom Kippoer (Grote Verzoendag). Wat is daar anders aan?

“Je zou kunnen zeggen: het is dubbele heiligheid. Dit zijn de ‘Hoge Feestdagen’ en de ‘Ontzagwekkende dagen’. Daar horen andere melodieën bij. Rosh Hasjana wordt in het licht van G'ds Koninkrijk gezien. Bij Jom Kippoer ligt de nadruk op de smeekbeden en de zonden belijden. Het begint met het reciteren van Kol Nidrei (alle geloften). Er zijn dan synagogediensten van acht uur, zonder eten en te drinken.

Op 9 Av (27 juli) wordt herdacht dat de tempel twee keer werd verwoest, en er is daarom een bepaalde melodie die hoort bij deze treurige tijd, en die is heel mooi.”

Waar ligt uw hart en wat inspireert u?

“Verbinding met G'd en mensen inspireert mij. Ik voel religieuze verbondenheid als ik zing, en ik voel verbondenheid met de mensen. In die zin klopt het dat een chazan een afgezant is in de communicatie met G'd, zoals het Jodendom stelt. Voor mij is zingen ook geloven.”

Wat betekent de Thora voor u?

“De Thora is geschiedenis en heeft waarde gehad vanaf het begin. Het is de bedoeling je dat te blijven herinneren en het geschikt te maken voor vandaag.

Voor mij is de Tenach (Oude Testament) met de profeten en geschriften als aanvulling leerzamer en inspirerender, hoewel het ook belangrijk is om de Thora te kennen.”

Gaat u vaak naar Israël?

“Twee van mijn vier kinderen wonen in Israël, daarom ga ik er zo'n vier keer per jaar naartoe. Mijn kinderen zijn ook heel muzikaal, dat is erg leuk. Binnenkort gaat mijn zoon bar mitswa doen en ik geef hem daarin onderwijs.

Ik heb vanaf mijn geboorte 29 jaar in Israël gewoond en als ik daar ben, bezoek ik tegelijk andere familieleden en vrienden.”