De terugkeer is onderdeel van een deal waarvan de voorwaarden in feite een einde maken aan zowel de Israëlische oorlog in de Gazastrook als de controle van Hamas daarover.

De gevolgen van de dramatische aankondiging door de Amerikaanse president Donald Trump zijn omgeven met onzekerheid, evenals de bereidheid en zelfs het vermogen van Hamas om de overeengekomen voorwaarden na te komen.

Maar in Israël lokte de aankondiging van de deal verschillende reacties uit, zelfs onder nabestaanden van de gijzelaars. Hun reacties variëren van openlijke viering tot stille verwachting te midden van bezorgdheid over de prijs die de deal voor de Israëlische samenleving zou betekenen.

De verschillen onderstrepen de bredere meningsverschillen in Israël, niet alleen over de gijzelaars en andere veiligheidskwesties, maar ook over het fundamentele sociale contract dat de relatie tussen de Joodse staat en elk van haar burgers definieert.

Gemengde reacties

Het Hostages and Missing Families Forum vierde de deal als een belangrijke positieve ontwikkeling. Dat Forum vertegenwoordigt een aantal ouders van de ongeveer twintig gijzelaars die vermoedelijk levend in Gaza worden vastgehouden, evenals ven de ongeveer tweehonderd die de afgelopen twee jaar zijn geborgen.

"Eén seconde voordat ze thuis zijn – bedankt!", schreef de woordvoerder van het Forum, Lior Horev, donderdag in een verklaring. Hij noemde noch premier Benjamin Netanyahu noch Trump, maar bedankte alleen degenen die de inspanningen van het Forum steunden om gijzelaars vrij te krijgen door onmiddellijk een einde te maken aan de Israëlische oorlog om Hamas te ontmantelen.

"Dank u voor de inspanning, die door niks wordt overtroffen in rechtvaardigheid en betekenis", schreef Horev.

Maar andere ouders van gijzelaars publiceerden een andere verklaring waarin ze hun twijfels over de deal en de prijzen onderstreepten. Hun verklaring begint met dank aan Netanyahu voor het aandringen op voorwaarden die alle levende gijzelaars terugbrengen in plaats van slechts een deel, zoals Hamas bij eerdere gijzelaarsdeals had aangedrongen.

Het Tikva Forum van families van gijzelaars is een conservatiever groep met veel religieuze families. Ze hebben de voortzetting van de oorlog gesteund ondanks de gijzelingssituatie. Het begon zijn verklaring donderdag met dank aan Netanyahu "voor zijn voornemen de afgelopen twee jaar om al onze dierbaren weer bij elkaar te brengen, ondanks interne en externe druk."

Maar, merkte het Tikva Forum op, "er zijn nog steeds families die geen informatie over hun dierbaren hebben ontvangen." De verklaring voegde eraan toe: "We begrijpen de prijs die de Israëlische samenleving zal betalen voor onze dierbaren. De staat Israël moet er alles aan doen om toekomstige ontvoeringen te voorkomen."

De verklaring van het Tikva Forum, en de sombere toon te midden van een moment van persoonlijke opluchting voor zijn leden, weerspiegelen de dualiteit die veel conservatieve Israëliërs voelen over de deal.

De verwijzing van het Tikva Forum naar de "prijs voor de Israëlische samenleving" van de deal is bijvoorbeeld een erkenning van het verlies aan mensenlevens dat ongetwijfeld zal voortvloeien uit de vrijlating van honderden Palestijnse terroristen in ruil voor de gijzelaars. De verwijzing naar het risico op nieuwe ontvoeringen komt voort uit de vrees dat de deal juist zulke daden zal aanmoedigen.

"We zijn voorzichtig optimistisch over de deal, maar we beseffen dat dit betekent dat veel terroristen terugkeren naar de groep daders. Het betekent dat er Joods bloed zal vloeien, en dat is niet iets dat we kunnen vieren", vertelde Shimon Or, de oom van gijzelaar Avinatan Or en lid van het Tikva Forum, donderdag aan Christenen voor Israel.

De familie van Avinatan, die op 7 oktober 2023 samen met zijn vriendin Noa werd ontvoerd van het Nova-muziekfestival (ze was vrijgelaten een eerdere deal), las donderdag over de overeenkomst in hun soeka, de ceremoniële hut die Joden op Soekot bouwen. "We waren ook in dezelfde soeka toen we die video van de ontvoering van Avinatan twee jaar geleden zagen", herinnerde Shimon Or zich.

Een van Avinatans zussen kreeg een baby en hij werd donderdagochtend in dezelfde soeka besneden, zei Shimon ook. "De viering van die gebeurtenis ging gepaard met onze opluchting en verwachting van de hereniging met Avinatan. Het is een zeer emotioneel moment", zei hij.

Terugkerend naar de beoordeling van de deal, merkte Shimon op dat "Turkije, Egypte en Qatar een rol zullen spelen in de naoorlogse Gazastrook onder de deal, en dat is een strategisch probleem voor Israël, omdat dit vijandige, Hamas-vriendelijke entiteiten zijn."

Politieke verdeeldheid over de deal

Het Israëlische kabinet moet stemmen over de deal, die naar verwachting zal worden aangenomen.

Maar er is tegenstand, in ieder geval van minister van Financiën Bezalel Smotrich en zijn partij Religieus Zionisme, en minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir van de partij Otzma Yehudit.

"Grote angst voor de gevolgen van het leeghalen van gevangenissen en het vrijlaten van de volgende generatie terreurleiders, die er alles aan zullen doen om rivieren van Joods bloed te blijven vergieten, God verhoede. Alleen al om deze reden kunnen we niet vóór de deal stemmen en ons aansluiten bij de kortzichtige vieringen", schreef Smotrich op X.

Een van de 20-puntenakkoorden die Trump vorige week aankondigde als kader voor de deal, is de vrijlating van honderden terroristen door Israël, de terugtrekking uit een groot deel van de Gazastrook en de stopzetting van luchtaanvallen op Hamas. Verschillende moslimlanden en de Verenigde Staten hebben zich ertoe verbonden Gaza te besturen in plaats van Hamas, dat ermee heeft ingestemd de controle over de straten van Gaza op te geven.

Palestijnen vieren een ‘overwinning’

In Gaza, Samaria en Judea vierden Palestijnen de deal, die Hamas omschreef als een overwinning. Mahmoud Mardawi, een prominent Hamas-leider, verklaarde donderdag tegenover persbureau Ma'an: "Gaza heeft gezegevierd door zijn standvastigheid en eenheid, en zijn wil opgelegd aan de arrogante vijand."

In Nablus en elders in Judea en Samaria mengden de festiviteiten rond de deal zich met uitingen van vreugde rond de tweejarige herdenking van de aanslag op 7 oktober, ook op sociale media. In Egypte vlogen vliegtuigen met Egyptische en Palestijnse vlaggen over Caïro om de vermeende "overwinning" te vieren.

Hillel Fuld, een prominent woordvoerder van Israël en de Israëliërs in Judea en Samaria, raadt af om onder de indruk te raken van de festiviteiten.

"Je mag verwachten dat de gekken in Gaza feestvieren, maar laat er geen misverstand over bestaan: niets, en ik bedoel echt niets, aan deze oorlog was iets anders dan een totale Israëlische overwinning", schreef hij, en legde op X uit dat "Gaza verwoest is, de militaire leiding van Hamas brandt in de hel, elk Hamas-bolwerk in Gaza is weggevaagd, inclusief Rafah en Gaza-stad", en dat "Hamas door de hele Arabische wereld gedwongen werd deze deal te accepteren. Ongekend."

Shimon Or is het niet eens met Fulds karakterisering van een "totale overwinning", maar benadrukt dat er desondanks belangrijke vooruitgang is geboekt in de oorlog.

"Het is een zekere overwinning, geen totale", zei hij. "We moeten ons bewust zijn van de prijs, maar onze prestaties niet negeren of verwaarlozen."