De aanloop naar de mini-oorlog

Na een periode van bijna vier maanden, waarin het Israëlische leger (IDF) zijn acties opvoerde tegen de terreurbeweging Palestijnse Islamitische Jihad (PIJ), brak op vrijdagmiddag jl. een nieuwe mini-oorlog met PIJ in Gaza uit.

Vorige week arresteerde de IDF, tijdens een nachtelijke actie in de Palestijnse stad Jenin, de plaatselijke commandant van de PIJ in Judea en Samaria. Commandant Bassam al-Saadi werd voor de achtste keer gearresteerd door Israël voor zijn rol in de recente terreuraanslagen in Israëlische steden en vanwege zijn pogingen om Noord-Samaria te veranderen in een autonome terreurbasis.

Jenin was altijd al een broeinest van terreur. De stad werd al lange tijd als een’ no go’-zone beschouwd door zowel de IDF, als de veiligheidsdiensten van de Palestijnse Autoriteit. De IDF veranderde deze strategie, nadat er in het voorjaar van 2022 een reeks terreuraanslagen plaatsvonden die het leven kostte aan negentien Israëlische burgers. Het grootste deel van de terroristen die deze aanslagen pleegden, was afkomstig uit Jenin en omgeving.

Na de arrestatie van al-Saadi, afgelopen dinsdag, liepen de spanningen steeds hoger op. De Israëlische regering van premier Yair Lapid besloot om het gebied rond Gaza grotendeels af te sluiten en voerde beperkende maatregelen in voor de Israëli’s die daar wonen. Er werden bijvoorbeeld wegversperringen opgericht en vele activiteiten, waaronder zomerkampen voor kinderen, werden opgeschort. Ogenschijnlijk gebeurde dit nadat de PIJ in Gaza had gedreigd met vergelding voor de arrestatie van al-Saadi. De getroffen maatregelen leidden tot hevige kritiek onder het publiek in het gebied rond Gaza. Lokale Israëlische leiders zeiden dat de maatregelen het verkeerde signaal gaven aan de PIJ en andere Palestijnse terreurbewegingen, dat het erop leek dat Israël zich liet intimideren door dreigementen van terroristen.

Concrete inlichtingen

Op vrijdag bleek echter dat de Israëlische inlichtingendiensten over concrete informatie beschikten dat de PIJ een aantal dodelijke terreuraanslagen aan het voorbereiden was tegen Israëlische burgers en IDF-soldaten. Later werd bekend dat het ging om aanslagen met de Kornet antitankraket die Hamas en PIJ gebruikten tijdens eerdere confrontaties met de IDF, gedurende het langslepende conflict met Israël. Tijdens de vorige mini-oorlog tussen de terreurbewegingen in Gaza en de IDF in mei 2021 werd door een aanslag met een Kornet raket een IDF-soldaat gedood en raakten drie anderen gewond, waaronder een Israëlische burger.

De informatie over de ophanden zijnde terreuraanslag kwam vrij nadat de Israëlische luchtmacht op vrijdagmiddag tijdens een preventieve actie, die tot ‘Operatie Ochtendgloren' werd gedoopt, twee PIJ-commandanten en een groep terroristen van de door Iran gesteunde extremistische beweging in Gaza doodde. Dat gebeurde even na vier uur en leidde later op vrijdag tot hernieuwing van de raketbeschietingen op Israël.

De raketbeschietingen

Aanvankelijk beperkten deze raketbeschietingen zich tot het gebied rondom Gaza. Maar later op zaterdag en zondag werd er geprobeerd om ook de steden Tel Aviv, Netanya, Holon, Bat Yam, Rishon LeTzyon, Beer Sheva en Modi’in te raken. De raketaanval op Modi’in was eigenlijk bestemd voor de luchthaven Ben Goerion die gedurende de hele mini-oorlog normaal bleef functioneren. Het falen van deze aanslagen, maar ook het aantal raketten dat neerdaalde in Gaza zelf, liet zien dat de PIJ niet meer beschikt over GPS geleide raketten.

Een kwart van de door PIJ afgeschoten raketten ontplofte bijvoorbeeld in de Gazastrook. Daarbij werden tenminste 9 Palestijnse burgers gedood. Dat zijn er meer dan de vijf die omkwamen door aanvallen van de Israëlische luchtmacht op PIJ-doelen in dichtbevolkte wijken in Gaza. Onder deze negen Palestijnse burgers waren vier kinderen in het vluchtelingenkamp Jabalyah die door PIJ en Hamas werden aangeduid als “martelaren”. Een video die door de IDF kort na het incident werd gepubliceerd, maakte echter duidelijk dat de kinderen werden gedood door een raket van de PIJ.

In totaal vuurde PIJ meer dan duizend raketten af op Israël tijdens het tweedaagse conflict. Het grootste aantal raketten werd op zondagmiddag gelanceerd in de uren voorafgaand aan een niet officieel staakt-het-vuren, dat op zondagavond acht uur zou hebben moeten ingaan. Dat was enige minuten voordat de Joodse vastendag Tisha b’Av (negende van de maand AV) afliep. De vastendag, waarop de verwoesting van de twee Tempels in Jeruzalem wordt herdacht, werd vanwege de Joodse rustdag Sjabbat uitgesteld tot zondag. Zonder enige twijfel was het de moeilijkste Tisha b’Av sinds 2014. Toen brak er ook in de zomer een oorlog uit tussen Hamas, PIJ en Israël. Uiteindelijk hielden de raketbeschietingen zondagavond pas op, vlak voor middernacht.

Opstelling Hamas

Hamas bleef dit keer bewust buiten de oorlog, omdat de terreurbeweging nog niet hersteld is van het conflict met de IDF vorig jaar mei. Hamas’ leiderschap beperkte zich tot veroordelingen van de IDF en tot medewerking met Egyptische bemiddelaars die probeerden een staakt-het-vuren tot stand te brengen. Met die opstelling liep Hamas het risico om zijn populariteit onder de Palestijnse bevolking verder kwijt te raken en zijn imago als de enige ware Palestijnse ‘verzetsorganisatie’ te verliezen.

De opstelling van Hamas was verder in het voordeel van de PIJ, dat verwoede pogingen doet om zijn invloed in zowel Gaza als de door de Palestijnse Autoriteit bestuurde gebieden in Judea en Samaria te vergroten. De Jihad-beweging neemt haar orders van de Quds Brigade van de Islamitische Revolutionaire Garde in Iran en heeft momenteel twintigduizend getrainde strijders in Gaza. In Judea en Samaria is de PIJ, zoals gezegd, ook uitermate actief. Dit is de reden dat de IDF dagelijks tijdens de nachtelijke uren Palestijnse dorpen en steden binnenvalt. Op Sjabbat werden bijvoorbeeld twintig terroristen van de PIJ gearresteerd tijdens een grote operatie.

Het grotere plaatje

Het Israëlische militaire- en inlichtingen apparaat, alsmede de regering in Jeruzalem kijkt naar het grotere plaatje. Zij zien dat Iran - via haar gevarieerde bondgenoten in Libanon (Hezbollah), Syrië (Quds Brigade, Sjiïtische milities en Hezbollah), Gaza (Hamas en PIJ) en nu dus ook in Judea en Samaria - probeert Israël in een wurggreep te krijgen.

Het was geen toeval dat PIJ-leider Ziyad al-Nakhallah in Teheran was voor- en tijdens het uitbreken van de minioorlog. Daar had Nakhallah een ontmoeting met de Iraanse president Ibrahim Raisi en andere leiders van de Islamitische Republiek, zoals onder andere IRG-commandant Hossein Salami en Quds Brigade-commandant Ishmail Ghaani. De leiders van het regime in Teheran voorspelden allen een spoedig einde aan het “zionistische” regime dat volgens hen ernstig verzwakt is. Ghaani beweerde dat het “ zionistische regime” al was ingestort. Volgens hem was dat te danken aan de vijftien acties die de “verzetsbeweging” dagelijks tegen Israël uitvoert.

De voorspelling over het eventuele naderende einde van Israël is gebaseerd op de huidige uitputtingsoorlog die Iran via haar filialen in het Midden-Oosten tegen Israël voert en op bepaalde ontwikkelingen in zowel Syrië en Libanon.

Hezbollah in Libanon

In Libanon ziet Israël zich niet alleen geconfronteerd met bijna dagelijkse bedreigingen door Hezbollah-leider Hassan Nasrallah. Hij dreigt met een nieuwe oorlog wanneer Israël binnenkort begint met het boren naar gas in het Karish gasveld, dat volgens Nasrallah niet aan Israël toebehoort. Volgens een nieuw rapport dat vorige week werd gepubliceerd door The Washington Insitute for Near East Policy, is de veiligheidssituatie langs de grens tussen Israël en Libanon de laatste maanden aanzienlijk verslechterd. Hezbollah belemmert in toenemende mate het werk van UNIFIL, de VN-vredesmacht die verondersteld wordt om Hezbollah weg te houden van de grens met Israël. Volgens VN-Veiligheidsraad resolutie 1701 uit 2006 zou Hezbollah niet opereren in het gebied beneden de rivier Litani in zuidelijk Libanon.

Sinds het begin van april is Hezbollah echter bezig met de opbouw van een grote strijdmacht in het grensgebied met Israël. Die strijdmacht bestaat voornamelijk uit duizenden strijders van het elite Radwan korps van Hezbollah, dat momenteel allerlei forten en uitkijkposten langs de grens met Israël bouwt. Ook constateerde UNIFIL dat Hezbollah regelmatig oefeningen houdt in het gebied waarbij met scherp wordt geschoten. Sinds februari dit jaar heeft UNIFIL verder 23 incidenten gerapporteerd waarbij terroristen van Hezbollah VN-personeel terroriseerden of zelfs verwondden. De Libanese terreurorganisatie steelt verder militaire uitrusting van UNIFIL.

Activiteiten van Iran in Syrië

Dan is er de toenemende dreiging van Iran vanuit Syrië voor Israël. Leiders van de Druzische meerderheid in de al-Suweida provincie ten westen van de Golan Hoogvlakte, eisten vorige week een spoedvergadering met commandanten van het Russische leger in Syrië.

Tijdens deze spoedvergadering vertelden Druzische leiders dat de Iraanse Quds Brigade samen met leden van Hezbollah “terroristische bendes” in al-Suweida ondersteunt die Druzen ontvoeren of vermoorden. Deze terreur, tezamen met de enorme corruptie die Iran heeft veroorzaakt in het gebied is ervoor verantwoordelijk dat vele Druzische families hebben besloten om te emigreren. Dit is volgens de lokale leiders exact de bedoeling van Iran, dat er volgens hen op uit is om een stille etnische zuivering door te voeren in het zuidwesten van Syrië.

Deze etnische zuivering werd al eerder gemeld in andere gebieden in Syrië die Iran nodig heeft voor de uitvoering van zijn plan om het land te veranderen in een tweede Libanon. De Israëlische inlichtingendiensten zijn op de hoogte van deze activiteiten van de Quds Force van de IRG en leveren de exacte inlichtingen die nodig zijn voor de activiteiten van de IAF in Syrië.

Dit is nu het grotere plaatje over de preventieve aanval die Israël op vrijdagmiddag uitvoerde tegen PIJ. Dit verklaart ook waarom Mossad-directeur David Barnea aanwezig was bij sommige belangrijke vergaderingen over de mini-oorlog tegen de PIJ in Gaza. De Mossad is verantwoordelijk voor het dossier Iran en houdt zich normaal gesproken niet bezig met Gaza, dat is namelijk het werk van de interne Israëlische veiligheidsdienst Shin Bet.