Verbod op zuurdesem

Van alle Joodse feestdagen vereist Pesach onze volledige betrokkenheid het meeste. Niet alleen gedurende de hele feestweek, maar misschien zelfs nog meer in de weken ervoor. Naast de geboden rond elke Joodse feestdag, zegt de Thora ons over Pesach: "Er zal geen chameets (zuurdesem) worden gegeten ... zeven dagen lang zul je ongezuurd brood eten ... en er zal geen chameets van jou worden gezien" (Exodus 13:3-7). Daarom eten we vanaf het middaguur van de dag voor Pesach, tot het einde van de laatste dag geen chameets. We houden zelfs geen chameets in ons bezit. De laatste beetjes verbranden we en de rest hebben we tegen die tijd al verkocht aan iemand die niet-Joods is.

Wat is chameets?

Omdat we zelfs geen chameets in ons bezit mogen hebben, staan de dagen voor Pesach bekend als erg druk en voor velen zelfs als erg stressvol. Het verwijderen van alle chameets van onze huizen is een intensief proces, dat haast een hele zoek-en-vernietigingsmissie omvat, waarin we in de weken voor Pesach chameets geleidelijk letterlijk uit elke kamer en spleet verwijderen.

Chameets betekent ‘gezuurd graan’ en omvat al het voedsel en elke drank die zelfs maar een spoor van tarwe, gerst, rogge, haver of spelt bevat en die niet werd beschermd tegen rijzing of gisting. Dit omvat brood, cake, koekjes, ontbijtgranen, pasta en de meeste alcoholische dranken. Bovendien kan worden aangenomen dat bijna alle bewerkte voedingsmiddelen of dranken chameets zijn, tenzij anders is gecertificeerd door officiële koosjer-toezichthouders.

Grote schoonmaak

G-d nam het Joodse volk uit Egypte in de lente. De Talmoed merkt op dat zelfs dit liet zien hoeveel G-d van ons hield. Hij was niet alleen geïnteresseerd in het verlossen van onze voorouders, maar Hij wilde dit ook doen op een moment dat het weer precies goed was. G-d wilde dat ze zich op hun gemak voelden. Niet te warm en niet te koud.

Hieraan zien we dat alles aan het Pesach-seizoen eigenlijk juist mooi zou moeten zijn. Een tijd waarop we onszelf op ons gemak horen te voelen. Het hele idee om ons huis -onze omgeving- voor de feestdag als-het-ware te ‘vernieuwen’, zou een prachtige ervaring moeten zijn. Maar om de een of andere reden hangt de last van al het schoonmaken vaak erg zwaar op ons… waardoor we veel van het genot van het feest juist verliezen. De Pesach-schoonmaak is een razernij die vaak het hele gezin overweldigt; vooral het vrouwelijke deel hiervan. En ik moet zeggen dat wij ons daar soms ook in ons eigen huis schuldig aan maken.

In onze ijver verwarren mensen vaak de lenteschoonmaak met de Pesach-schoonmaak. Soms heb ik bijna het gevoel dat voor velen het verwijderen van chameets, misschien vaak slechts een ‘vroom excuus’ is, om de anders irrationele drang om alles in huis op de juiste plaats te zetten - glanzend, vlekkeloos en afgestoft- te rationaliseren…

Elk nuttig voorwerp dat nodig is voor de dagelijkse efficiëntie in huis, is nu opeens niet meer te vinden, omdat het nu is "waar het hoort". Natuurlijk naarmate het jaar vordert, meestal tegen de tijd van Sjawoe’ot, zeven weken na Pesach, zijn deze voorwerpen die zo noodzakelijk zijn voor een comfortabel leven, meestal niet langer "waar ze thuishoren" maar eerder "waar men ze kan vinden".

En toch weerhoudt dat veel vrome Joodse vrouwen er niet van om het huis helemaal op de kop te zetten om het grondig schoon te maken en alles weer ‘op zijn plaats’ te zetten. Zelfs de grote Joodse geleerde, rabbijn Moshe Schreiber (1762-1839) -wereldwijd bekend als de Chasam Sofer en een van de belangrijkste rabbijnen van zijn tijd- schrijft in een van zijn rabbinale responsa, dat hij bepaalde bronnen die hij in zijn antwoord had geciteerd niet kon opzoeken, omdat “de rechtvaardige vrouwen van mijn huishouden, die hun heilige werk doen ter ere van de feestdag [Pesach], mij van mijn studeerkamer hebben verdreven”.

Een van de vele taken van rabbijnen tijdens het Pesach-schoonmaakseizoen, is tegenwoordig vaak het uitleggen waarom de bijna meedogenloze schoonmaak, technisch gezien volgens de Joodse wet, niet echt nodig is. Ja, het huis moet heel goed worden schoongemaakt. Maar “stof is geen chameets, en onze kinderen zijn niet de Korban Pesach’ (het offer dat in de Heilige Tempel op Pesach werd gebracht). Al weet iedereen die een Joodse huisvrouw kent, dat dit proberen uit te leggen haast een verloren zaak is, aangezien zij sinds de oudheid deze ‘soepelheid’ van de Joodse wet -met betrekking tot de Pesach schoonmaak- nooit hebben vertrouwd.

Herinneringen

Mijn eigen taak tijdens dit schoonmaakseizoen is vooral het afstoffen van mijn boeken, het controleren of er chameets tussen de bladzijden zit en om ze terug te zetten "waar ze behoren". Maar aangezien ik in de loop der jaren een kleine bibliotheek heb opgebouwd, is dit geen simpele taak. Elke boekenplank heeft minstens één verborgen rij boeken achter de eerste, en een flink aantal andere stapels er bovenop, in hoeken van de woonkamer, of ergens verborgen achter gesloten kastdeuren.

Eerlijk gezegd ben ik nogal een uitsteller als het gaat om het uitvoeren van huishoudelijke taken… en zo is deze taak niets verschillend. Maar ik weet dat zodra ik eenmaal begin met mijn boeken, ik er juist in opga, en dat ik -ondanks onze verschillende redenen- de Joodse vrouw bijna begin te begrijpen in hun ijver. Voor mij zijn boeken herinneringen die mij doen denken aan allerlei dingen. Wanneer ik een boek in mijn handen neem, herinner ik mij vaak de omstandigheden en plaatsen waar ik het heb gekocht. Over het algemeen weet ik precies welke aan mij zijn gegeven als cadeau, waar, waarom en door wie.

Ik herinner me boeken die ik gebruikte toen ik met bepaalde geniale rabbijnen leerde, en hoewel deze nu allang niet meer onder ons zijn, ‘leven’ zij nog steeds voor mij wanneer ik deze boeken opnieuw open om ze schoon te maken; en zo ​​nu en dan, om er nog een keer uit te leren.Maar wanneer ik eindelijk tevreden ben na het schoonmaken van al mijn boeken, en een kijkje over mijn schouder neem, kom ik tot het besef dat we nog lang niet klaar zijn.

Er is nog zoveel te doen voor Pesach, en er is nog maar zo weinig tijd over. Met nog maar iets meer dan een week te gaan tot de avond voor Pesach, waarop we ceremonieel ons huis doorzoeken voor chameets om deze de volgende dag te verbranden; denk ik, dat ik nu moet stoppen met schrijven… om aan mijn volgende jaarlijkse pre-Pesach-taak te beginnen: om onze keuken tot een Pesach-keuken te maken.

Misschien, als de tijd het mij toelaat, is dit een onderwerp voor een andere keer.