Deens verzet

78 jaar geleden, in 1943, aan de vooravond van het Joodse nieuwjaar, verrichtte het volk van Denemarken de meest unieke nationale daad van moed ter ondersteuning van het Joodse volk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Terwijl alle andere naties vooral bijstanders waren of nog erger: daders, weigerden Denemarken en haar inwoners te zwijgen. De burgers voerden een plan uit om de Joden van het land te redden.

De universiteiten gingen een paar dagen dicht om studenten in staat te stellen om bij de gedurfde operatie onder toezicht van het verzet te helpen. Daarnaast weigerde ook de Deense politie om samen te werken met de nazi’s en werd opperrabbijn Marcus Melchior in het geheim op de hoogte gebracht van de op handen zijnde nazi-razzia's. Dit betekende dat toen de Joden zich in de synagoge verzamelden voor het Joodse Nieuwjaar, hij de belangrijke dienst oversloeg en zijn mensen beval hun huizen te verlaten en te vluchten voor hun leven. Maar niet zonder de hulp van het Deense verzet dat onderduikadressen had voorbereid en ervoor had gezorgd dat vissers 99% van de Joodse gemeenschap in kleine vissersboten naar het nabijgelegen neutrale Zweden konden vervoeren.

Denen en Joden financierden deze gedurfde operatie en nationale inspanning waarbij meer dan 7000 Joden in veiligheid werden gebracht. Minder dan 500 Joden konden niet ontsnappen. Deze paar zieken en bejaarden waren te zwak om te vluchten en werden opgepakt door de Gestapo. Ze werden naar Theresienstadt gestuurd, een getto en concentratiekamp in Tsjecho-Slowakije. Zelfs toen ze daar waren, uitte het Deense publiek hun bezwaren en stuurde hun Joden voedsel via het Rode Kruis.

Nu over het ijs.

Zo’n tien jaar voordat de Tweede Wereldoorlog uitbrak, arriveerden Reuben en Rose Mattus, twee Poolse immigranten, onafhankelijk van elkaar in de VS. Hier ontmoetten ze elkaar, trouwden en begonnen ijslolly’s en ijsbars te maken. Jaren later, toen de ijsmarkt floreerde, begon Reuben, om zijn concurrenten te slim af te zijn, een nieuw, rijker en romiger soort ijs te maken. 13 jaar nadat de Holocaust was geëindigd, was het paar zo succesvol dat ze al een nieuw ijsbedrijf hadden opgericht.

Eerbetoon

Voor de naam van hun onderneming kozen ze de Deens klinkende naam Häagen-Dazs, als eerbetoon aan Denemarkens voorbeeldige behandeling van haar Joden tijdens de oorlog. Ze voegden zelfs een umlaut toe (afwezig in het Deens) en plakten een kaart van Denemarken op de verpakking. En het beste van alles is dat de naam Häagen-Dazs eigenlijk niets betekent. Reuben koos het gewoon als dank aan de natie Denemarken voor hun navolgenswaardige moedige redding van Joden.

De racistische primeur van Ben en Jerry’s bleek een geluk bij een ongeluk. Het leidde er alleen maar toe dat meer Israëli's zich bewust werden van de verbazingwekkende daden van Denemarken. Dus wanneer wij ons Häagen-Dazs ijs likken, zullen we de moed van deze natie herinneren en altijd dankbaar zijn voor deze geweldige vrienden.