Sluiten

Zoeken.

Boris Romanchenko overleefde de nazi-kampen, maar werd gedood door een Russische granaat

Door Tal Hartuv - 

8 april 2022

Boris Romanchenko

Holocaustoverlevende Boris Romanchenko

In 1941 was Boris Romanchenko nog maar 15 jaar oud toen de nazi’s zijn geboorteplaats in Oekraïne binnenvielen. Het was niet de eerste keer dat het land werd ingenomen door indringers. In hetzelfde jaar dat Hitler aan de macht kwam, nog voordat de Tweede Wereldoorlog was begonnen, had Stalin een plan bedacht en uitgevoerd om miljoenen Oekraïners uit te hongeren. In de schaduw van Hitler is het gemakkelijk om te vergeten dat ook Stalin een kwaadaardige massamoordenaar was. En ook vóór de oorlog executeerde hij honderdduizenden van zijn eigen mensen in wat bekend zou worden als de Grote Terreur.

Gevangen... en ontsnapt

Zo had Boris Romanchenko als jonge Oekraïner dus het ergste meegemaakt en was hij ook op het ergste voorbereid. Maanden na de nazi-invasie kwam het ergste ook uit. Boris werd gevangengenomen en samen met enkele andere gevangenen naar Duitsland gedeporteerd, waar de Duitsers van plan waren hen dood te laten werken voor de oorlogsindustrie van de nazi’s.

Maar verbazingwekkend genoeg wist Boris, die onder bewaking en achter slot en grendel zat, te ontsnappen. Op de vlucht in Duitsland wist hij zich te verbergen voor soldaten die hem achtervolgden en ook voor vijandige Duitse burgers. Helaas werd hij uiteindelijk opnieuw gevangengenomen en naar het beruchte kamp Buchenwald gestuurd, een metropool van dwangarbeid fabrieken en een menselijke poel van dwangarbeid. Buchenwald, een van de eerste concentratiekampen, was een van de grootste in Duitsland. Meer dan 55.000 mensen stierven er door de onmenselijke omstandigheden.

Omdat hij jong, sterk en daarom ‘nuttig’ was voor de nazi’s, werd Boris al snel overgeplaatst naar het nabijgelegen kamp Dora Mittelbau. De omstandigheden waren daar nog slechter en zijn taak was uiterst geheim. In een ondergrondse, grotachtige fabriek werden hij en duizenden andere dwangarbeiders gedwongen te werken aan de V2, de eerste supersonische langeafstandsraket waarmee de nazi’s later tegen het einde van de oorlog de burgerbevolking zouden bombarderen, waarbij ongeveer 9000 mensen om het leven kwamen.

Boris werd gedwongen om te bouwen aan een raket waarmee 9000 mensen om het leven kwamen.

Het waren niet alleen onschuldige burgers die ten prooi vielen aan de dodelijke raket, maar ook mensen zoals Boris, die gedwongen werden de raket te produceren. De omstandigheden in de ondergrondse fabriek waren zo wreed en afschuwelijk, dat 12.000 gevangen stierven bij het maken van de raketten.

Boris was een man van vrede

Maar ondanks het doorstaan van vier concentratiekampen met hun wreedheid en honger, overleefde de tiener. Aan het einde van de oorlog ging hij, net als vele anderen in wat de Sovjet-Unie was geworden, naar huis om de brokstukken van zijn gebroken leven weer in elkaar te zetten. En net als vele anderen zou hij, zelfs als hij ergens anders zou willen wonen, al snel achter het IJzeren Gordijn gevangen komen te zitten.

Maar nadat hij zijn eigen verschrikkingen opzij had gezet, begon hij onmiddellijk alles te doen wat hij maar kon om de Holocaust te herdenken. Daar, in zijn geboorteland Oekraïne, zette hij een hulpnetwerk op voor overlevenden. Tientallen jaren later, met de ineenstorting van het communistische blok in 1989, reisde Boris, om de slachtoffers van de Holocaust te herdenken, naar Duitsland om de kampen te bezoeken waarin hij vroeger geïnterneerd was geweest. In Buchenwald werd hij hartelijk ontvangen. Hij werd al snel vicevoorzitter van het Internationaal Comité Buchenwald-Dora.

Boris deed er alles aan om de Holocaust te herdenken en zette een hulpnetwerk op voor overlevenden.

Jarenlang heeft hij actief deelgenomen aan publieke evenementen om slachtoffers te herdenken en woonde hij regelmatige herdenkingsbijeenkomsten bij die in het voormalige kamp werden georganiseerd. In 2012 las hij in het openbaar de Buchenwald-eed ‘Bouwen aan een nieuwe vrede en vrijheid’ voor ter gelegenheid van de verjaardag van de bevrijding van het kamp. Boris was een man van vrede.

Maar de tragische ironie wil dat Boris, die als tiener de wreedheid van Stalin, de gruwelen van de nazi’s en later de tirannie van het Sovjetsysteem overleefde, in maart 2022 werd gedood door een Russische granaat die zijn hoge woongebouw in Kharkiv trof. Zijn foto stond overal in de Hebreeuwse kranten. Israël herinnert zich Boris. Het zijn mannen zoals hij die onze natie bewondert, en we danken hem voor alles wat hij voor de mensheid heeft gedaan.

Kay-Wilson_avatar

De auteur

Tal Hartuv

Tal Hartuv groeide op in het Verenigd Koninkrijk, maar maakte alija naar Israël waar ze onder meer werkte als gids. In 2010 overleefde ze een gruwelijke aanslag waarbij haar vriendin,...

Doneren
Abonneren
Agenda