De huidige ligging van de muren werd letterlijk in steen gebeiteld nadat de Romeinse keizer Hadrianus de stad in 134 n. Chr. veroverde. Voor de verovering leefde en ademde het gebied binnen de muren. De muren bewogen en veranderden, waardoor het oude Jeruzalem soms groter of kleiner werd dan het nu is - en zoals in het geval van koning David, zelfs buiten de huidige muren bestond.

Stad van David

Nadat koning David Jeruzalem op de Jebusieten had veroverd, bouwde hij zijn hoofdstad ten zuiden van de huidige Oude Stad. In wat bekend staat als de Stad van David, kunnen bezoekers vandaag de dag een spannende ondergrondse verkenningstocht maken door de overblijfselen van het oorspronkelijke Jeruzalem. Toen Davids zoon Salomo koning werd, breidde hij de stad uit naar het noorden om er de Tempelberg bij te betrekken. Van daaruit groeide en groeide Jeruzalem.

Na de vernietiging van de tien stammen van het koninkrijk Israël, breidde koning Hizkia de stad in westelijke richting uit naar de bovenste heuvel om de vluchtende Joodse vluchtelingen op te nemen. Om niet achter te blijven, bouwden de Herodiaanse koningen een paar honderd jaar later in de noordwestelijke wijk nog een muur bij. Muren waren vroeger erg belangrijk. Meestal waren het massieve bouwwerken met wachttorens die de steden beschermden tegen invasies. Jeruzalem is niet anders.

De enige muur om Jeruzalem die nooit van koers veranderd, is de oostelijke muur die de Kidron vallei omarmt – een ravijn dat duizenden jaren geleden veel dieper was. Als je vanaf de Olijfberg naar die muur kijkt, zie je zelfs de oude fundamenten van wat ooit bekend stond als de Gouden Poort. Met uitzondering van de oostelijke muur zijn de andere drie muren rond Jeruzalem voor Midden-Oosterse begrippen gloednieuw.

Bewogen geschiedenis

Jeruzalem heeft veel invasies meegemaakt en de muren getuigen hiervan. Verschillende heersers die Jeruzalem veroverden, herbouwden de muren met de stenen die ze vonden nadat ze de stad hadden verwoest. De muren zijn daarom een architectonisch samenraapsel van verschillende vormen en maten stenen.

Sinds de islamitische verovering van Jeruzalem in de 7e eeuw, raakte Jeruzalem in verval. In 1557 werd Jeruzalem zelfs getroffen door een aardbeving. Uiteindelijk was er Suleiman voor nodig, een Ottomaanse sultan die zichzelf nederig ‘magnifiek’ noemde, om de muren te herstellen van de verwaarlozing en de aardbeving. Suleiman besloot dat het tijd was voor een beetje doe-het-zelf. Met een uitbarsting van enthousiasme zette hij workshops op voor ambachtslieden om hen te leren hoe ze de muren moesten repareren en opknappen.

Dankzij Suleiman werd de glorie van Jeruzalem hersteld, maar helaas duurde dat maar een paar jaar. Turkse soldaten die in de stad gelegerd waren, konden de verleiding niet weerstaan om te profiteren van de bezoekers. Het was ronduit afpersing hoe de soldaten de vertrouwende toeristen omkochten en lieten betalen.  Sommige soldaten besloten zelfs langs de muren te bouwen en namen zo illegaal bezit van torens en gebouwen. Toen de oplichterij bekend werd, begonnen de mensen weg te blijven. Jersualem werd in geen enkel antiek Lonely Planet boek aanbevolen. De stad begon in verval te raken en binnen een paar decennia volgden de muren en de citadel. Hoewel de muren niet instortten, waren de kantelen - die elke stadsmuur een majestueuze uitstraling geven - wel ingestort. Grote hopen afval hadden zich aan de voet van de muren opgehoopt.

Herstel van Jeruzalem

Het begin van de twintigste eeuw bracht voor Jeruzalem veel hoop en verandering met zich mee. Onder de Britten, de nieuwe landheren van het land Israël, was het leven goed voor de Joodse gemeenschap. In tegenstelling tot de Ottomaanse Turken begrepen de Britten de heiligheid van Jeruzalem. Generaal Allenby is zelfs beroemd geworden omdat hij van zijn paard afstapte toen hij door de poorten kwam. Sommige Joden die hem verwelkomden, dachten dat hij de Messias kon zijn. Hij had de stad immers op Chanoeka bevrijd, net zoals de Makkabeeën tweeduizend jaar eerder hadden gedaan.

In overeenstemming met de Messiaanse geest van die tijd gaf Allenby zijn nieuwe militaire gouverneur de opdracht om alles te doen wat hij kon om het verwaarloosde Jeruzalem te behouden en te herstellen. Ronald Storrs richtte een comité op met de naam Pro-Jerusalem Society om deze taak op zich te nemen. Het comité verbood nieuwbouw binnen de muren, en om de Olijfberg in het zicht te blijven houden, stelden ze voor dat nieuwe gebouwen buiten de muren beperkt moesten blijven tot het noorden en het westen en niet hoger mochten zijn dan elf meter. Om de eeuwige schoonheid te behouden, bepaalden ze bovendien dat alle gebouwen moesten worden opgetrokken uit Jeruzalemsteen, een roze-witte kalksteen die in het nabijgelegen Bethlehem werd gedolven.

Binnen een paar maanden had het comité de muren gerenoveerd, de poorten gerepareerd, het voetpad op de stadsmuren herbouwd en zelfs een tuin rond de voet van de muren aangelegd. In een vlaag van toewijding plantten de Britten binnen vier maanden 200 bomen in Jeruzalem – geen geringe prestatie gezien de werkzaamheden die moesten worden uitgevoerd. Een jaar later waren er al tweeduizend bomen geplant en toekomstige plannen om de heuvels rond de historische Joodse hoofdstad te herbebossen met vierduizend bomen per jaar.

Maar helaas, aan alle goede dingen komt een eind. En ook hier kwam een einde aan.

Naarmate de Britten hun blik van hun beloften aan het Joodse volk afwendden en oostwaarts naar de Arabische olievelden keken, veranderde dit verraad in actieve vijandigheid. Het hoogtepunt van de vijandigheid was de beperking van Joodse vluchtelingen die nazi-Europa ontvluchtten. Maar hun beleid had uiteindelijk een averechtse uitwerking. Het was slechts een kwestie van tijd voordat de kolonialisten hun koffers pakten en de kleine en grotendeels ongewapende Joodse gemeenschap in hun eentje achterlieten om tegen de binnenvallende Arabische legers te vechten.

De moeite waard

De Jordaniërs belegerden de Oude Stad en na de wapenstilstand in 1949 vernietigden ze systematisch elke synagoge binnen de muren. Jeruzalem lag negentien jaar lang verwoest, maar het Joodse volk en de Meester van het Universum vergaten Jeruzalem nooit. De Zesdaagse Oorlog gaf ons volk eindelijk soevereiniteit over onze hoofdstad. En onder deze soevereiniteit is Jeruzalem gegroeid en heeft het zich ontwikkeld tot wat het altijd al had moeten zijn. De muren zijn gerestaureerd, verfraaid en veilig gemaakt. Onder de legendarische burgemeester Teddy Kollek werd het voetpad over de stadsmuren gerestaureerd. Het was een lange wachttijd van tweeduizend jaar, maar iedereen die Jeruzalem vandaag de dag bezoekt zal moeten toegeven: het is de moeite waard geweest.