In 2015, na de oorlog van Rusland tegen Oost-Oekraïne, sprong het verhaal van Anatevka plotseling uit de pagina's van de fictie en werd het daadwerkelijk een echte plaats op de kaart. Chabad rabbi Moshe Azman, die ook de leiding heeft over de beroemde Brodsky synagoge in Kiev, besloot Joodse vluchtelingen te helpen door land te kopen en een omheind terrein te bouwen. Zo kon hij hen onderdak bieden, voeden en een beroepsopleiding geven. Hij noemde het Anatevka, naar het beroemdste Joodse dorp dat nooit heeft bestaan.

Na verloop van tijd, toen de vluchtelingen weer op eigen benen kwamen te staan, veranderde het terrein in een permanent dorp voor Joodse bewoners. Er werd een kleurrijke school gebouwd, appartementen, een serre, een synagoge en rondom dit alles kwam een hoge muur. Vanaf het begin was de meeste publiciteit die het dorp Anatevka kreeg gebaseerd op het nieuws van de wedergeboorte van een fictief Joods dorp in hetzelfde gebied waar nazi's duizenden andere Joodse dorpen hadden weggevaagd. Menig toerist, onwetend van de feiten, kwam langs in het "oude" dorp en was blij dat ze het "echte" Anatevka zagen, dat beroemd werd in de beroemde Broadwaymusical.

Een andere publiciteitsimpuls, zij het ongewenst, was het gevolg van geruchten dat Russische oligarchen het project financierden - wat nooit een ‘goed’ gerucht is, gezien de voortdurende spanningen tussen de Oekraïners en de Russen. Van het een kwam het ander en de samenzweringstheorieën namen toe. Toen deze valse beschuldigingen waren weggeëbd, verviel het dorp weer tot zijn onopvallende zelf, slechts bezocht door de enthousiaste en Joodse toerist. De directie bleef op haar hoede voor de media en als er al een journalist opdook, werd hij of zij weggestuurd.

Toevluchtsoord

Het bleef rustig tot medio februari 2022, toen als gevolg van de Russische invasie in de Oekraïne het kleine slaperige en insulaire dorpje opnieuw zijn deuren opende en een toevluchtsoord werd voor Joodse vluchtelingen. Sinds de invasie zijn de kleine houten gebouwen weer tot leven gekomen. Het krioelt er opnieuw van ontheemde Joodse mensen op matrassen en rijen vrouwen en kinderen die wachten op wat soep. In plaats van de eerdere afwachtende reacties op journalisten, hebben de mensen van Anatevka nu ook de media verwelkomd.

Het is een surrealistisch gezicht voor Israëli's om onze eigen moderne Hebreeuws sprekende cameramannen dagelijks en in relatieve veiligheid verslag te zien doen van een prototype-gemeenschap in de Oekraïne, die slechts een van de duizenden was die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vernietigd. Deze renaissance is, net als de invasie van de Oekraïne zelf, een blik terug in de geschiedenis en neemt ons allen mee terug in de tijd.