Nadat antiregeringsdemonstranten de laatste drie weken op talloze plaatsen in Israël blokkades van snelwegen en andere vitale voorzieningen, zoals de nationale luchthaven Ben Goerion hadden uitgevoerd, werden de acties op maandag uitgebreid. Ongeveer honderdduizend demonstranten kwamen, volgens de politie en de media naar het gebouw van de Knesset, het Israëlische parlement.

Tegelijkertijd werd de belangrijkste snelweg in Israël, nummer 20 - oftewel de Ayalon Freeway, afgesloten voor het grootste deel van de dag. Demonstranten braken door politieblokkades en plaatsten rotsblokken op de snelweg. De blokkade duurde 9 uur en werd door de politie pas verwijderd toen de ochtendspits begon.

Landelijke staking

De grootste vakbond in Israël, Histadroet, besloot verder op maandag om zich bij het anti-hervormingskamp van de voorgestelde veranderingen in het Israëlische rechterlijke apparaat te voegen. Duizenden ambtenaren, medisch personeel en andere arbeiders, waaronder die op de luchthaven Ben Goerion, begonnen vervolgens een landelijke staking.

De Histadroet staking werd gevolgd door de ziekenfondsen, universiteiten en door sommige grote bedrijven. De staking op de Ben Goerion luchthaven veroorzaakte inmiddels een complete stop in uitgaande- en later ook inkomende vluchten. De chaos was nu compleet in het centrum van Israël.

Toen kort na het begin van de middag bekend werd dat het rechtse kamp in Israël een tegendemonstratie zou gaan houden voor het gebouw van het Hooggerechtshof in Jeruzalem reageerde de politie met alarmerende oproepen.

Demonstranten werden opgeroepen om geen geweld te gebruiken en werden gewaarschuwd voor politie blokkades. De politie was duidelijk bang dat de verschillende kampen slaags zouden raken en van daaruit zouden afglijden in de richting van een burgeroorlog.

Rechts komt in actie

Uiteindelijk kwamen naar schatting honderdduizend rechtse demonstranten naar Jeruzalem waar de demonstratie over het algemeen vreedzaam verliep. Slechts een kleine groep rechtse anarchisten gebruikte geweld tegen passerende Arabieren.

Ondertussen probeerde een groep IDF reservisten, die opereren onder de naam ‘Wapenbroeders’, om met kano’s over de Middellandse Zee Ceasarea te bereiken. De groep was van plan om naar de woning van premier Netanyahu te gaan om daar te protesteren tegen de voorgenomen hervormingen van het rechterlijke apparaat.

Rol van de media

Volgens de media weigerde een toenemend aantal reservisten om dienst te doen in het Israëlische leger. De linkse krant Ha’aretz berichtte vorige week een daling van bijna veertig procent bij de grote paratroepersdivisie.

Er zou volgens de krant slechts 57 procent van de paratroepers komen opdagen voor de reservedienst bij de IDF. Het leger sprak deze cijfers tegen, en bracht het bewijs dat er zelfs sprake was van een lichte stijging in het aantal reservisten dat dienst deed.

Het liet eens te meer zien dat een deel van de media in Israël niet bezig is met journalistiek maar met activisme. Hetzelfde geldt voor de rapportage over het aantal demonstranten dat komt opdagen bij de frequente protesten tegen de regering. Een expert in ‘crowd counting’ vertelde het radiostation Col Barama dat het aantal demonstranten bewust wordt overschat.

Bijvoorbeeld: een demonstratie in Haifa bracht volgens de media 40.000 mensen op de been. In werkelijkheid telde de expert 4.000 demonstranten die grote vlaggen meebrachten waardoor de indruk ontstond dat er een grote massa aanwezig was. Zijn telling werd bevestigd door de plaatselijke politiecommandant.

Toespraak Netanyahu

Het ‘fake news’ over de grote aantallen IDF reservisten die niet zouden komen opdagen heeft er wel voor gezorgd dat er grote ongerustheid bestaat over de huidige paraatheid van het Israëlische leger. Of dat terecht is of niet kan niet worden vastgesteld.

Feit is dat premier Netanyahu het als eerste ter sprake bracht tijdens een nieuwe toespraak tot de natie op maandagavond. De Premier herhaalde dat het weigeren van de reserve dienst voor hem een rode lijn is die de veiligheid van de burgers in gevaar brengt.

De premier schreef eerder op Twitter dat zijn beslissing om Defensie Minister Yoav Galant te ontslaan meer te maken had met dit fenomeen dan met de weigering van Galant om nog langer de hervormingen in het rechterlijke apparaat te steunen. Galant kwam onder steeds grotere druk te staan toen een paar duizend demonstranten zijn woning in Moshav Amikam belegerden afgelopen weekend.

Uiteindelijk gaf hij op zaterdagavond een persconferentie waarin hij beweerde dat hij niet langer het hervormingsplan in de huidige vorm kan steunen. Een dag later werd hij door Netanyahu ontslagen. Galant's bewering dat hij het hervormingsplan van zijn collega Yariv Levin niet kon steunen klonk bijzonder ongeloofwaardig. Hij had immers tijdens de verkiezingscampagne herhaaldelijk gezegd dat het Hooggerechtshof zich als de ultieme besluitvormer gedroeg. " We hebben een duidelijke missie en dat is om het rechterlijke systeem terug te brengen tot zijn juiste positie", zei Galant destijds.

Extremistische minderheid

In zijn toespraak tot het volk op maandagavond begon de premier met het trekken van een vergelijking naar Koning Salomon die recht moest spreken in een zaak waarbij twee moeders de zelfde baby claimden. De vergelijking ging op voor de huidige situatie in Israël zei de premier om vervolgens het gedrag van een “extremistische minderheid” te veroordelen.

Hij zei verder dat de oproep van deze extremisten om reserve dienstplicht te weigeren in het leger “een verschrikkelijke misdaad” was. “Deze weigering zal een einde brengen aan ons land omdat de IDF niet kan bestaan zonder de reservisten” zei Netanyahu voordat hij in scherpe bewoordingen de commandanten van de betreffende eenheden opriep om het verschijnsel te stoppen. Dit was opnieuw een verwijzing naar het gedrag van Galant die vrijwel passief bleef in het licht van deze verontrustende ontwikkeling.

De premier zei vervolgens dat hij niet bereid was om te zien hoe de natie in twee delen werd gesplitst. “Er kan geen burgeroorlog zijn…. We zijn in het midden van een crisis die onze fundamentele eenheid bedreigt. De crisis verlangt van ons allen om met verantwoordelijkheid te handelen,” zei Netanyahu.

Vervolgens riep hij op tot een dialoog met de oppositie maar maakte ook duidelijk dat hij slechts bereid is om het proces van de hervormingen te vertragen. De nieuwe wetgeving zal nu pas na het aanstaande reces van een maand in stemming worden gebracht. De tussenliggende tijd zal worden gebruikt om tot onderhandelingen te komen met de oppositieleiders Benny Gantz en Yair Lapid.

Aan het eind van zijn TV-toespraak haalde Netanyahu de geschiedenis van het Joodse volk aan en zei dat de geschiedenis het volk een unieke mogelijkheid had gegeven. “We hebben een gezamenlijk lot, een gezamenlijke missie en dat is het verzekeren van de eeuwigheid van Israël,” besloot de Israëlische premier.

Protesten gaan door

De organisatoren van de anti regeringsprotesten waren niet onder de indruk en gaven onmiddellijk aan dat de demonstraties zullen doorgaan. Het blijft intussen onduidelijk of dit ook geldt voor de blokkades en dergelijke. De oppositie is inmiddels schoorvoetend akkoord gegaan met het voorstel om tot een dialoog te komen over de voorgestelde hervormingen van het rechterlijke apparaat in Israël.

De stakingen zijn inmiddels opgeheven door de vakbond Histadroet. De leiding van de vakbond kreeg hevige kritiek over de wijze waarin de vakbond intervenieerde in het politieke gevecht over de hervormingen.

De verwachting is dat tot na de komende feestdagen, Pesach en Onafhankelijkheidsdag de spanningen wat zullen wegebben. Er is echter te veel gebeurd de laatste drie maanden om te verwachten dat de Israëlische samenleving zal terugkeren naar de routine zoals we die kenden van voor het aantreden van de nieuwe regering.

Uit alles wat er de afgelopen maand gebeurde bleek immers dat het niet slechts gaat over de hervormingen van Justitieminister Yariv Levin. Het gaat over het feit dat Israël voor het eerst een uitsluitend rechtse regering heeft die het hele religieuze kamp omvat, en over het voor links onverteerbare feit dat Benjamin Netanyahu, ondanks alles, toch weer premier van Israël is geworden.