Wij leven in een tijd waarin de ‘inzameling van de ballingen’ – de terugkeer van vele Joden vanuit alle uithoeken van de wereld naar Israël – steeds meer vorm krijgt. Een Jood die naar Israël emigreert, ‘maakt alija’.
Het klinkt Messiaans en zo voelt het ook. Zoals 3335 jaar geleden bij de Uittocht uit Egypte, worden ook nu weer de Joden begeleid door veel mensen van zeer verschillende achtergronden. Israël is bij uitstek een multicultureel land. Ik heb nog nooit zoveel nationaliteiten en talen op een vierkante kilometer bij elkaar gezien.
Een complexe onderneming
Mijn vrouw en ik hadden ‘mazzel’ tijdens onze alija. We kenden de taal al, hadden hier een groot netwerk van familie, vrienden en kennissen die ons enorm ondersteunden.
Alija is het Hebreeuwse woord voor het "opstijgen" of "opgaan." Het is de term voor immigratie van Joden naar Israël. Voor veel Joden is alija maken een diepgaande, emotionele reis naar hun echte thuisland. Ik voelde mij altijd al thuis hier en nu helemaal met veel kleinkinderen die hier wonen.
Maar de alija brengt ook vele uitdagingen met zich mee. Je moet opeens je medicijnen in het Iwriet (Hebreeuws) bestellen en met de tuinman en de loodgieter onderhandelen over de kleinste details. Best moeilijk, ook als je het Bijbels Hebreeuws goed beheerst, zoals wij. Voor de Noord-Amerikaanse, Canadese en Britse Joden is er een geweldige organisatie – Nefesh beNefesh, die het hele proces van alija begeleidt.
Shivat Zion - terugkeer naar Zion
Maar voor Nederlandse, Duitse, Hongaarse, Italiaanse, andere Europese en Zuid-Amerikaanse Joden was er tot vorig jaar geen goede begeleiding. Ik ben trots op mijn zoon Shraga, die vorig jaar een organisatie is begonnen om ook deze groep, die vaak niet goed Hebreeuws spreken, te begeleiden in het doolhof van de Israëlische bureaucratie.
Deze stichting heet Shivat Zion, wat ‘terugkeer naar Zion’ betekent. Een professioneel team medewerkers en vrijwilligers, die al deze Europese en Zuid-Amerikaanse talen spreken en de culturen kennen, maakt iedereen die dat wil, gratis wegwijs en geeft begeleiding. Alleen al de website is een genot voor het oog. Ik volg hun activiteiten een beetje op afstand. Maar het is geweldig wat deze mensen verzetten om de Joden naar Israël te krijgen.
Verzoek uit Italië
Ik geef u even een korte indruk van de vragen van een alleenstaande moeder met drie kinderen, die vanuit Italië alija wil maken: “Ik kom deze zomer naar Israël. Ik wil kijken of we in Israël kunnen wonen. Het is ons enige alternatief voor een degelijke Joodse opvoeding. Als ik in Israël ben, kunt u mij dan in contact brengen met mensen die mij goede inhoudelijke antwoorden kunnen geven op de volgende vragen:
- Welke woonplaats raden jullie aan voor mijn type Jodendomsbeleving en mijn niveau? Wat is nog enigszins betaalbaar?
- Waar kunnen mijn kinderen naar school? Welk schooltype raden jullie aan? Wat zijn de schoolkosten en hoe leren ze Hebreeuws?
- Hoe organiseer ik mijn verzekeringen in Israël? Bij welke ziektekostenverzekeraar moet ik me inschrijven?
- Welke papieren moet ik hebben om mijn Joodse afkomst te bewijzen en in aanmerking te komen voor alija?"
Vreemde taal
Shraga en zijn team laveren je behendig tussen de culturele en taalkundige aanpassingsproblemen. Israël heeft een unieke cultuur en levensstijl. Voor nieuwkomers is het echt een uitdaging om zich aan te passen aan de sociale normen, gebruiken en waarden. Hebreeuws, Engels en Arabisch zijn de officiële talen van Israël. Als je alleen Engels spreekt is het al een uitdaging, maar wat als Italiaans, Spaans of Portugees de enige taal is die je echt begrijpt? Bijna niemand spreekt dat, zeker niet in de overheidskantoren.
Wil men volledig deelnemen aan de samenleving, dan moeten immigranten de taal leren. Hoewel er veel ondersteunende programma's zijn om olim (nieuwe Joodse immigranten) te helpen bij de integratie, kan het toch een langdurig proces zijn dat geduld en doorzettingsvermogen vereist.
Economische uitdagingen
Ook vragen nieuwe immigranten hulp bij het zoeken naar werk. Hoewel Israël een welvarend land is, kan het voor nieuwkomers moeilijk zijn om snel werk te vinden dat past bij hun vaardigheden en kwalificaties. Het duurt enige tijd voordat de nieuwe medeburgers de taal vloeiend spreken en zich vertrouwd maken met de lokale arbeidsmarkt. Diploma-erkenning en het overdragen van beroepskwalificaties vanuit andere landen is complex. Soms leidt dit tot tijdelijke onderbenutting van vaardigheden en lagere inkomensniveaus.
Huisvesting
Met name in Tel Aviv en Jeruzalem zijn de huur- en vastgoedprijzen hoog. Maar Shivat Zion kent de wegen en het lukt hen vaak om goede huisvesting tegen betaalbare prijzen te vinden. Daarnaast kost het integreren en het opbouwen van sociale netwerken veel tijd, vooral als nieuwkomers weinig of geen bestaande contacten hebben.
Al met al heb ik onze alija toch als een enorme verrijking ervaren zowel emotioneel als intellectueel. Wat een leercultuur in dit land! Eindelijk is de taal van onze gebeden ook onze spreektaal. Ongelooflijk!