Ongeveer een maand geleden heeft een verbazingwekkend verhaal de orthodox-Joodse wereld in Israël door elkaar geschud met een reality-check. Een jonge getrouwde Thora-geleerde uit Frankrijk studeert in het prestigieuze leerhuis Kollel Chazon Ish, in de Israëlische stad Benee Brak. Hij gaf een erfenis op van tientallen miljoenen euro's omdat een deel van dit geld is verdiend met het overtreden van de Sjabbat (Chiloel Sjabbat). De Hebreeuwse nieuwssite BeChadrei Chareidim schreef oorspronkelijk over dit verhaal na eerst alle details te hebben bevestigd.

Volgens het nieuwsbericht sloot de 80-jarige vader van de kollel-jongeman, een Frans-Joodse miljonair die 20 luxe hotels bezit, onlangs een enorme zakelijke deal en regelde hij samen met zijn twee broers een nieuw testament voor zijn toegenomen fortuin. De vader zelf is ook Sjabbat-houdend maar sommige van zijn familieleden zijn dat niet. Alle erfgenamen, inclusief de jongeman, werden gevraagd het testament te ondertekenen. Waarna hij vooraanstaande rabbijnen -autoriteiten op het gebied van de Joodse wet- in zowel Israël als Frankrijk vroeg of hij dit geld kon accepteren, aangezien het ’besmet was door Sjabbat-overtreding’. Het antwoord dat hij kreeg was dat het lovenswaardig zou zijn om het geld niet aan te nemen, ondanks het enorme persoonlijke verlies.

Meerdere van zijn familieleden probeerden met juridische of zakelijke mazen te komen om hem toch in staat te stellen het geld te accepteren, maar de jonge Thora-geleerde besloot toch om af te zien van de hele erfenis. Daarom stuurde hij een gedetailleerde brief naar zijn vader waarin hij de redenering achter zijn weigering uitlegde. Zijn vader accepteerde dit meteen met grote bewondering en trots.

Het belang van de Sjabbat

De overduidelijke vraag hier is: wat deed deze jongeman besluiten om zoveel geld opzij te zetten?

Het antwoord is dat Sjabbat de belangrijkste instelling van het Jodendom is. Het is de toetssteen van ons geloof. Niet alleen is Sjabbat het enige ritueel dat in de Tien Geboden voorkomt, maar het wordt ook vaker in de Thora herhaald dan enig ander gebod. Onze profeten noemden bijna nooit een Joods-ritueel omdat het hun taak was om Israël terecht te wijzen met betrekking tot hun geloof en moraal. Maar toch legden ze grote nadruk op de Sjabbat. Ook in de Talmoed en in alle andere klassieke Joodse werken zien we dat de Sjabbat een zeer centrale plaats inneemt in het Joodse denken. Het klassieke Jodendom erkent alle moderne denominaties -zoals Orthodox of Liberaal Jodendom- niet eens. Vanaf de tijd van Mozes waren er alleen maar twee soorten Joden: zij die Sjomeer Sjabbat (Sabbat-houdend) waren, en de Mechaleel Sjabbat (Sabbat-overtreders).

Het is niet overdreven om te zeggen dat de Jood tweeduizend jaar van vervolging en vernedering heeft overleefd grotendeels omdat hij de Sjabbat had. Het was een factor die hem niet alleen deed overleven, maar hem ook in leven hield, zowel geestelijk als moreel. Zonder de Sjabbat zou de Jood zijn verdwenen. Men zegt dat ‘meer dan de Jood de Sjabbat heeft gehouden, heeft de Sjabbat de Jood gehouden’.

Zolang het Jodendom bestaat is Sjabbat het meest opvallende gebruik. En de waarheid is dat om dit echt te begrijpen, je zelf een authentieke traditionele Sjabbat zou moeten ervaren. Neem de armste Jood, de meest ellendige persoon, en de Sjabbat verandert hem -als door een wonder- in een man van waardigheid en trots. Hij mag dan de hele week misschien een bedelaar zijn, maar op deze ene dag is hij een echte koning.

Er zijn honderdduizenden Joden die de Sjabbat houden, en het aantal groeit elke maand. Ik ken zoveel eenvoudige maar vrome Joden die in wereldse begrippen niet veel hebben. Als je hun krappe, sombere appartementen ziet, zou je zelfs medelijden kunnen hebben met deze arme mensen. Maar wanneer je ze eenmaal aan hun Sjabbat-tafels ziet, zul je koningen zien zitten. Mijn vierjarige zoon merkt vaak op hoe “zielig het is voor mensen die geen Sjabbat hebben. Ze weten niet wat ze missen!”

Er is een gebed dat wij op de Sjabbat zeggen: “Jismichoe BeMalchoes’cha Sjomree Sjabbat” (Verheug je in jouw koninkrijk, zij die de Sjabbat houden). Het wonder van Sjabbat is het koninkrijk van elke Jood.

In de video hieronder hoor je een variant van dit Sjabbatslied.