Het rechtse blok

De Likoed partij van Netanyahu zal weliswaar de grootste partij blijven, met naar verwachting nu 31 zetels in de nieuwe Knesset, maar het rechtse blok zal waarschijnlijk blijven steken op 60 zetels. Om een meerderheidsregering te vormen, zijn echter minimaal 61 zetels nodig. Likoed is in de meeste peilingen teruggevallen van 35 naar 32 of 31 zetels, terwijl de andere rechtse partijen, met uitzondering van de extreem rechtse partij Tzioni Dati (Religieus Zionisme), gelijk zijn gebleven.

Tzioni Dati, aangevoerd door Betzalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir, lijkt te profiteren van de terugloop in aanhang voor Likoed. Die terugloop lijkt op zijn beurt weer te maken te hebben met interne conflicten in de grootste Israëlische partij en met fouten in de campagne van Likoed. Netanyahu heeft nu teruggegrepen op een meer conservatieve manier van campagne voeren en rijdt met een bus door Israël, waar hij in diverse steden toespraken houdt.

Lapids blok

Lapids centrumlinkse blok zal volgens de laatste peilingen slechts 55 zetels behalen. De Yesh Atid partij van de demissionaire premier zal teruggevallen van 25 naar 23 zetels volgens deze onderzoeken. Lapid probeert nu de Arabische partijen te paaien door hen te beloven dat hij een wet die Israëls Joodse karakter definieert zal gaan veranderen. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat er een herhaling van de vorige regeringsformatie zal gaan voordoen.

De formatie van de vorige regering van ex-premier Naftali Bennett en Yair Lapid werd mogelijk gemaakt door de Arabische partij Ra’am van Mansour Abbas in de regering te laten plaatsnemen. Deze partij kreeg daardoor te veel macht en gebruikte regelmatig politieke chantage om het beleid van de regering om te  buigen. Verder was de samenstelling van de regering Bennett – Lapid, die bestond uit partijen met tegenovergestelde politieke agenda’s, debet aan het snelle einde ervan.

Op papier was de afspraak om geen controversiële kwesties, zoals de Palestijnse kwestie en de Israëlische aanwezigheid in Judea en Samaria, op de agenda van de regering te zetten. Dat was een aardig idee, maar in de praktijk pakte dat anders uit. Toen het Israëlische leger gedwongen werd om een grote actie te beginnen tegen de enorm toegenomen terroristische activiteiten van Palestijnse Arabieren in april dit jaar, namen de spanningen in de coalitie van Bennett en Lapid direct toe. De extreem-linkse partij Meretz zat bijna op één lijn met Ra’am en kwam op voor de Palestijnse Arabieren. Dit terwijl Bennetts partij Yamina en Yisrael Beiteinu, dat geleid wordt door Avigdor Liberman, voorstanders voor hard optreden tegen de Palestijnse terreur waren.

Invloed maritiem akkoord met Libanon

Nu de golf Palestijnse terreur voortduurt, zou men verwachten dat dit invloed zou hebben op de kiezers, maar dit lijkt niet het geval. Ook Lapids pogingen om via een omstreden akkoord met de Libanese regering over de maritieme economisch zones in de Middellandse Zee de uitkomst van de aankomende verkiezingen te beïnvloeden, lijken te hebben gefaald. Dit akkoord, dat onder Amerikaanse druk tot stand kwam en dat Libanon in staat stelt om ook naar gas te gaan boren in zijn kustwateren, was vooral omstreden omdat Lapid een demissionaire premier is. In die hoedanigheid kon Lapid geen beslissingen nemen over strategische kwestie, zeggen de critici van het akkoord. In ieder geval leek de gemiddelde kiezer niet geïmponeerd door Lapids optreden in deze kwestie en al evenmin door zijn aankondiging dat de prijzen van levensmiddelen in Israël per 1 januari aanstaande naar beneden zullen gaan.

Invloed hoge prijzen

Die prijzen behoorden al tot de hoogste in de OECD-landen en waren het laatste jaar opnieuw flink gestegen. De afgelopen week werd echter bekend dat een aanzienlijk aantal producenten van levensmiddelen in Israël de prijzen met maar liefst twintig procent wil verhogen. Ook de aankondiging dat de Nederlandse supermarktketen Spar en het Franse concern Carrefour de levensmiddelenmarkt in Israël zullen gaan aanvullen, lijkt geen indruk te gaan maken op het stemgedrag op 1 november.

De gemiddelde Israëlische kiezer is sceptisch over dit soort aankondigingen tijdens de verkiezingscampagne, omdat dit eerder herhaaldelijk is gebeurd en er na de verkiezingen vrijwel niets veranderde. Verder lijkt de nijpende situatie op de woningmarkt in Israël van invloed te gaan zijn op het stemgedrag van de kiezer. Vele vooral jonge Israëli’s zijn de laatste jaren tot de ontdekking gekomen dat zij niet of nauwelijks in staat zijn om een huis te kopen. Dit vanwege een sterke prijsstijging van meer dan twintig procent voor huizen en appartementen en een verhoging van de onroerend goedbelasting.

Verkiezingsmoeheid

De kwesties die met Israëls veiligheid te maken hebben, lijken dus in de aankomende verkiezingen minder gewicht in de schaal te leggen bij de uitkomst dan altijd het geval was. De gemiddelde Israëli lijkt verder moe te zijn van de reeks van vijf verkiezingen in de afgelopen 3,5 jaar. Het lijkt daarom van cruciaal belang hoe hoog de opkomst zal zijn. Bij de afgelopen verkiezing bleek dat vooral rechtse kiezers in de grote steden niet naar het stemlokaal kwamen. Nu wordt voorspeld dat vooral de Arabische kiesgerechtigden thuis zullen blijven. Dit nadat de Verenigde Arabische Lijst uit elkaar viel en vanwege onvrede met het beleid van Ra’am.