Ook werd hij regelmatig gebeld door zijn jongste dochter. Hij had, zo vertelde hij me, een week eerder kleding met haar gekocht voor het Suikerfeest, dat vandaag was begonnen. Nu belde ze steeds omdat ze niet wist wat ze aan moest doen. ‘Wat is de jeugd van tegenwoordig toch verwend’, mopperde hij tegen me. Om dan lachend toe te voegen ‘… maar ja, ik doe er zelf aan mee en ik heb nog drie dochters.’

Toen we bijna bij Akko waren, zei hij: ‘Vanavond eten we bij mijn ouders. Mijn vrouw en kinderen zijn daar al. We eten met zijn allen, vanwege het eind van de Ramadan. Ik wil je graag uitnodigen.’ Ik vertelde hem dat ik doodmoe was van de reis en dat ik graag een andere keer langs wilde komen. ‘Oh’, reageerde hij verschrikt, ‘als mijn moeder dit hoort… ze stond erop dat ik je zou uitnodigen.’

Dit zijn de verhalen waar ik door word geraakt en die me helpen de onstuimige tijden in Israël door te komen, tijden waar alles door elkaar heen lijkt te lopen. Zelfs op Jom Hazikaron, ‘Dag van de Herinnering’, waarop vanavond en morgen Israël haar gevallen soldaten herdenkt en de slachtoffers van terreur.

Ik probeer de nieuwsberichten te mijden en me te concentreren op het leven van alledag. Zo ook de bloemist die gisteren belde. Zijn winkel bevindt zich in het Arabische buurdorp. Hij hielp me eraan te herinneren dat ik het hart met oranje bloemen op maandag moet komen halen. Een jaarlijks verdrietig ritueel. Het is voor het graf van Maayan, zoon van goede vrienden. Hij stierf tijdens zijn legertijd. Hij was net achttien jaar en had zoveel toekomstplannen. Maayan zal nooit ouder worden. Inmiddels heeft hij twee schoonzusjes, drie nichtjes en twee neefjes. Oranje was zijn lievelingskleur.

Ik gedenk ook jaarlijks Mordechai Schijveschuurder, een oud klasgenoot van me van de middelbare school. Hij werd vermoord tijdens een terroristische aanslag in Jeruzalem. Hij, zijn vrouw en drie van hun kinderen. Het was een familie-uitje, ze waren pizza eten. Een ander kind van ze overleefde de aanslag. Drie andere kinderen waren niet mee. Ik weet nog waar ik stond toen ik het vreselijke bericht hoorde.

Het is vanavond 1 minuut stil in Israël als de sirene gaat.

Het is morgenochtend 2 minuten stil als de sirene weer gaat.

24 uur stilte in het land.

Ouders, grootouders, broers, zussen, familie en vrienden staan vanavond en morgen dicht tegen elkaar aan. Samen voelt het verdriet minder zwaar. Voor hen is deze ene dag net als de rest van het jaar. Hun geliefden zijn er niet meer. Niet omdat ze ziek waren, niet omdat ze oud waren; ze zijn gestorven omdat ze voor hun land opkwamen.

24 uur stil. Doodstil.