Netanya

De kuststad Netanya is een mooie en populaire vakantieplaats voor veel Israëli’s. Onze oma heeft hier een vakantiehuis met uitzicht op de zee, dat ze speciaal gekocht heeft voor haar kleinkinderen. Elk jaar, lang voor de grote vakantie, ringt oma’s telefoon regelmatig de hele dag door. Al haar kinderen, en getrouwde kleinkinderen, proberen dan om een plaats te veroveren op de kalender om in het vakantiehuis te kunnen zijn. Omdat ze, baroech Hasjem, gezegend is met vele kleinkinderen, is het enige minpunt dat men er meestal alleen maar een paar dagen kan blijven. Maar natuurlijk is een paar dagen aan het strand, altijd veel beter dan niets.

Netanya is vernoemd naar Nathan Straus (1848-1931). Straus was een in Duitsland geboren, Amerikaans Joodse koopman en filantroop. In 1904 besloten Nathan en zijn vrouw, Lina, om de Middellandse Zee af te reizen. Een van de plekken dat ze bezochten was de Ottomaanse provincie, Palestina. Het plan was dat dit alleen maar een van de vele stops zouden zijn in hun lange reis. Maar, zo schreef Nathan: “Toen we Jeruzalem bereikten veranderden we onze plannen. Alles wat we in het Heilige Land zagen, maakte zo'n diepe indruk op ons dat we het idee opgaven om naar andere plaatsen te gaan. Om de heilige plekken te bezoeken, waarvan men al van kinds af aan van hoort en leest. Om de plekken die worden beschreven in de Bijbel, persoonlijk te zien, is heel erg opwindend. Vanaf die tijd voelden we een vreemd, en intens, verlangen om naar het land terug te keren.”

Nathan en Lina werden grote filantropen in het Heilige Land. In 1917 bouwde hij, onder andere, gaarkeukens voor bejaarden, blinden en lichamelijk gehandicapten. Hij ondersteunde projecten om ongeschoolde mensen van werk te voorzien, bouwde ziekenhuizen voor malaria patienten, en maakte de oprichting van het ‘Jerusalem Health Center’ mogelijk. Verder verleende de Straus familie ook morele en materiele steun aan de boeren en Joodse kolonisten, en was heel erg betrokken met de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.

Een tragisch verlies

Helaas was Nathans leven (zoals dat van iedereen) niet altijd rozengeur en maneschijn. Na eerst alles te hebben verloren tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865), en uiteindelijk financieel succesvol zijn leven weer te hebben opgebouwd, heeft hij op een tragische manier het verlies van zijn geliefde broer moeten meemaken.

Zoals al eerder vermeld, besloten Nathan en Lina om in het land Israël te blijven. Maar hun oorspronkelijke plan was om op 10 April 1912 samen met zijn broer en schoonzus, Isodor en Ida, terug te reizen naar Amerika. Hoewel Nathan nooit gebruik heeft gemaakt van hun ticket, heeft zijn broer dat wel gedaan… wat zijn laatste reis bleek te zijn. Nathan kwam nooit meer bij van dit grote verlies, maar zette alsnog zijn filantropische activiteiten door.

Zonder het te weten bleken wij toch nog meer in gemeen te hebben met ‘onze’ vakantiestad Netanya. Al is het alleen maar met de naam. Na onze bruiloft begonnen mijn vrouw en ik, ons nieuwe leven aan de Nathan Strausstraat in Jeruzalem. Een straat dat ook vernoemd is na de bekende filantroop. Net zoals Nathan hebben mijn vrouw en ik besloten om in dit land te blijven wonen. En misschien, als hij nog geleefd zou hebben, zou Nathan ons -als pasgetrouwd stel- hebben verteld over de laatste momenten van zijn broer.

Onvoorwaardelijke trouw

Isidor Straus (1845-1912) was, samen met zijn broer Nathan, medeoprichter van het beroemde Amerikaanse warenhuis Macy's. Ida Straus was zijn vrouw. Het Joodse echtpaar stond bekend om hun onvoorwaardelijke liefde voor elkaar. Ze waren bijna altijd samen, en als ze niet bij elkaar waren; schreven ze elkaar dagelijks (dit was in een tijd zonder e-mail). Op 14 april 1912 waren ze passagiers op de Titanic.

Toen het schip begon te zinken, kreeg alleen Ida een zitplaats aangeboden in een reddingsboot... maar ze weigerde. “We zijn vele jaren samen geweest. Waar jij gaat, ga ik ook” zei ze tegen haar man, die haar probeerde te overtuigen om in te stappen. Hierna kregen ze beiden een zitplaats aangeboden in een andere reddingsboot. Maar met nog veel vrouwen en kinderen aan boord van de Titanic, weigerde Isidor om hun plaats te nemen. En weer weigerde ook Ida om in de reddingsboot te gaan. Overlevenden van de ramp merkten op dat, wat ze zagen een 'zeer opmerkelijke uiting van liefde en toewijding' was. Het stel werd voor het laatst gezien - naast elkaar - op het sloependek van de Titanic. In de film Titanic, uit 1996, is er een korte scene dat dit (met een beetje ‘artistieke vrijheid’) laat zien. Hierin houden ze in bed elkaars handen vast terwijl hun kamer onder water loopt.

Ook al wonen wij niet meer aan de Strausstraat, kunnen we -vooral nu, niet lang na onze huwelijksdag- een voorbeeld nemen aan de familie Straus. Dat G-d ons altijd de kracht, en moed, zal geven om door te zetten, klaar te staan om anderen te helpen, en om iedereen -en vooral onze ‘betere helft’ – onvoorwaardelijk te respecteren, en lief te hebben.