Het onderzoek werd uitgevoerd door het Office of Internal Oversight Services (OIOS), het interne toezichtsorgaan van de VN. Dat onderzocht negentien medewerkers van UNRWA die door Israël werden geïdentificeerd als betrokken bij de aanval van Hamas op 7 oktober 2023. Volgens Israël ging het in meerdere gevallen om actieve Hamasleden, sommigen zelfs commandanten die deelnamen aan infiltratie en ontvoering.

Bewijs dat “waarschijnlijk klopt” genegeerd

Het opmerkelijke is dat de VN zelf erkennen dat de Israëlische informatie “waarschijnlijk authentiek” is. Toch besloot men dat het “onvoldoende bewijs” was om tien van de negentien betrokkenen te ontslaan. De overige negen werden wél verwijderd, vooral na druk van westerse landen die tijdelijk hun financiering opschortten.

De aard van het bewijs dat terzijde werd geschoven, is schokkend. Israël leverde onderschepte telefoongesprekken, sms’jes en locatiegegevens aan. In één geval hielp een UNRWA-medewerker, volgens de opnames een Hamascommandant, zijn zoon bij de infiltratie van Israël en de ontvoering van een Israëlische vrouw. Toch noemden de VN dit “de verontwaardiging van een ouder” – geen bewijs van medeplichtigheid.

Een ander dossier bevatte berichten waarin een UNRWA-werknemer werd opgedragen “twee antitankraketten” naar een verzamelpunt te brengen. Omdat de betrokkene ontkende en de VN geen aanvullend onderzoek deden, werd ook deze zaak gesloten.

Absurd hoge lat

Volgens ingewijden hanteerden de VN een onrealistisch hoge bewijsdrempel: alleen “duidelijk en overtuigend bewijs” zou volstaan voor disciplinaire actie. Een voormalig Amerikaans justitiefunctionaris noemde dat “een absurd hoge lat voor puur administratieve beslissingen”. Het gevolg: medewerkers die “meer dan waarschijnlijk” betrokken waren bij terreur, blijven formeel vrijuit gaan en kunnen doorstromen naar andere VN-organisaties.

Een westerse diplomaat waarschuwde dat er geen enkel systeem bestaat om te voorkomen dat deze personen elders binnen de VN opnieuw worden aangenomen. “Niemand wil de volgende UNRWA worden,” zei hij, “maar de VN hebben geen mechanisme om dat te voorkomen.”

VS starten eigen onderzoek

De Amerikaanse Agency for International Development (USAID) heeft daarom een onafhankelijk onderzoek ingesteld naar de banden tussen UNRWA en Hamas. Dit kan ertoe leiden dat verdachte medewerkers op een zwarte lijst belanden, zodat ze geen functies meer krijgen binnen door de VS gefinancierde hulporganisaties. Een hoge Amerikaanse functionaris zei hierover: “De VN kunnen zichzelf duidelijk niet betrouwbaar onderzoeken. Dit onafhankelijke onderzoek is nodig om te voorkomen dat Amerikaans belastinggeld indirect Hamas financiert.”

Een structureel probleem

De affaire maakt duidelijk wat Israël al jaren zegt: UNRWA is diep verweven met Hamas. In Gaza, waar Hamas de feitelijke macht heeft, is het vrijwel onmogelijk dat een organisatie van deze omvang opereert zonder infiltratie. Toch blijven de VN volhouden dat er “geen bewijs” is voor structurele banden tussen UNRWA en Hamas.

Die houding maakt het voor Israël steeds moeilijker samen te werken met internationale instanties. Het Internationaal Gerechtshof baseerde zich zelfs op dit gebrekkige VN-rapport om te pleiten voor herstel van UNRWA’s rol in Gaza. Tegelijkertijd groeit de internationale druk op Israël om UNRWA opnieuw toe te laten tot de hulpverlening in het gebied. Met name Europese landen dringen aan op een snelle herstart van de samenwerking, ondanks de onopgeloste vragen over de betrokkenheid van UNRWA-medewerkers bij terreur.

Zolang de VN weigeren de ernst van het probleem te erkennen, blijft internationale hulp ongewild bijdragen aan het in stand houden van Hamas’ infrastructuur. Wie echt humanitaire hulp wil bieden, moet eerst onder ogen zien wat UNRWA weigert toe te geven: dat neutraliteit en terreur niet samen kunnen gaan.

Dit artikel verscheen eerder in onze maandkrant Israël Aktueel. Klik hier om gratis abonnee te worden!