Een interview met Ruth Dayan

Jaren geleden interviewde ik de toen 94-jarige Ruth in haar flat in Tel Aviv. Op dezelfde dag dat ik haar interviewde, kwam ook CNN langs, na mij weliswaar.

Toen ik binnenstapte in haar ruime, lichte appartement, gaf ze me als eerste haar visitekaartje, met haar naam in het Ivriet, het Engels en het Arabisch. “Daar heb ik er veel van uitgedeeld de laatste tijd. Ik begrijp er niets van, wat willen ze van een oude vrouw nog horen?”, verwelkomde ze me toen lachend. Dat was een te bescheiden opmerking, want Ruth stond toen nog midden in het leven en was zeer actief. Ze was een charmante, eigenwijze vrouw die niet bang was om voor haar mening uit te komen. En ondanks haar hoge leeftijd, tufte ze toen nog zelf in haar auto het land door.

Ze vertelde me: “Gisteren was ik in het Moshe Dayan Centrum van de Universiteit van Tel Aviv naar een lezingencyclus die door een aantal Arabische vrouwen werd gegeven. Zij spraken over hun positie in de Israëlische samenleving. Deze vrouwen zijn het voorbeeld van de nieuwe generatie. Ze zijn allemaal afgestudeerd en hebben hun plaats in de maatschappij verworven. Hun Ivriet is beter dan het mijne, dat was bij vorige generaties Arabische vrouwen wel anders. Ik voelde mij zo trots.”

Het leven van Ruth

Ruth Schwartz werd geboren in het voormalige Palestina dat toen nog in Turkse handen was. Begin 1900 emigreerden haar grootouders vanuit Rusland naar Palestina. Zij behoorden tot de eerste olim, een groep zionisten in hart en ziel. “Mijn grootvader had aan de Sorbonne in Frankrijk gestudeerd en ondanks zijn goede baan in Rusland besloot hij alles op te geven om, samen met zijn vrouw en kinderen, zijn zionistische droom waar te maken.”

Ruth groeide op in Jeruzalem. “Mijn ouders geloofden in co-existentie tussen Joden en Arabieren en leefden daar ook naar. Zo woonden we samen met Arabieren in hetzelfde huis.” Het zou bepalend worden voor haar verdere leven en denken. Vanwege studie van haar ouders woonde het gezin een paar jaar in Europa en toen ze terugkwamen, Ruth was toen een jaar of zeventien, vond ze het moeilijk wennen. “Ik wilde niet meer alleen maar leren, maar ook actief op het land bezig zijn.” Ze verliet haar ouderlijk huis en koos voor de landbouwschool in Nahalal, een moshav vlak bij het meer van Tiberias. Daar leerde ze Moshe kennen, een rasechte kibboetsnik, en in 1935 trouwden ze. Ze kregen drie kinderen.

Samenwerking Joden en Palestijnen

Terwijl Moshe een militaire en later politieke carrière maakte, koos Ruth haar eigen pad. In de vijftiger jaren richtte zij Maskit op, een keten van winkels met Israëlische en Arabische kunst en mode, die niet alleen werk gaf aan kansarme Israëlische en Arabische vrouwen, maar ook aan immigranten. “In die jaren leefden en werkten we nog samen. Tegenwoordig hebben we buitenlandse gastarbeiders, omdat vrijwel geen Palestijn meer een visum krijgt om hier te werken, een afschuwelijke toestand. Het zal ook niet helpen de Palestijnse problematiek op te lossen, dat is alleen maar mogelijk door een ander politiek beleid.”

Dat haar liefde voor het land en vooral voor de Palestijns-Joodse dialoog boven alles stond, bleek onder andere uit haar bezoeken, in de jaren zeventig, aan Palestijnse families. In die tijd was haar echtgenoot Minister van Defensie. Hij was het met haar activiteiten niet eens, wat resulteerde in een scheiding. “Toen ik hem leerde kennen werd ik verliefd op een man met dezelfde idealen als ik, later groeiden we uit elkaar.“ Ruth zette haar strijd door, in woord en daad. “Ik geloof niet in een Joodse staat, wel in Israël. Het Zionisme is passé. Ik houd van mijn land omdat ik hier geboren ben, net zoals een Amerikaan van Amerika houdt.”

Dat Joden recht hebben op een eigen land beaamde ze. ”Maar dat is alleen uitvoerbaar als het een socialistische democratie is waar zowel Joden als Arabieren leven. Beide volken wonen hier al duizenden jaren en dat geeft ons dezelfde rechten.”

Strijden voor vrede

Over de huidige toestand was ze toen heel duidelijk. “De jeugd zit de hele dag achter de computer of speelt met de iPod. Zij vinden het gewoon dat Israël er is, met alle welvaart. Mijn generatie heeft millimeter voor millimeter het land opgebouwd, scholen, fabrieken en universiteiten gesticht, het land ontgonnen en wegen aangelegd. De huidige leiders weten niet wat het is om aan vrede te werken. Ondanks alles geloof ik in vrede."

Haar advies toen aan de huidige regering was duidelijk en is nog steeds actueel: “Een van ‘Moshe’s bekendste uitspraken was ‘Als je vrede wilt, moet je niet met je vrienden praten maar met je vijanden’, het wordt tijd dat onze leiders daar eens echt naar gaan leven."

Moge haar ziel gebundeld worden in de bundel van het eeuwige leven.