Tekens van geloof • Zecher lechoerban

Het Jodendom kent veel symbolen en rituelen. Allerlei voorwerpen hebben een betekenis. Ze drukken iets uit van het geloof van Israël in de Eeuwige. In deze reeks bekijken we een aantal van deze tekens van geloof.

De verwoesting van de tempel

De woorden hierboven betekenen ‘herinnering aan de verwoesting’ van de tempel. Tisja be-av, de 9^de van de maand av (dit jaar valt dat op 7 augustus), is de dag waarop de verwoesting van zowel de eerste als de tweede tempel herdacht wordt door te vasten en het boek Klaagliederen te lezen. De Romeinen staken in 70 na Chr. op dezelfde dag de tempel in brand als de troepen van Nebukadnezar dat in 586 v.Chr. gedaan hadden. Het zijn de meest traumatische gebeurtenissen geweest in de Joodse geschiedenis. Maar ook rampen die de Joden later overkwamen vielen op die dag, bijvoorbeeld de verdrijving van de Joden uit Spanje in 1492. Tisja be-av is daarom een symbool geworden voor alle rampspoed die het Joodse volk in zijn geschiedenis overkwam.

Altijd herdenken

Tisja be-av is één dag. Maar de verwoesting van de tempel – en het verlangen naar de herbouw – is zo bepalend voor de Joodse beleving, dat de herdenking ervan op allerlei momenten en manieren wordt vormgegeven. Een opvallend gebruik bijvoorbeeld, dat zecher lechoerban genoemd wordt, is om in je huis een stukje muur van een el bij een el kaal te laten, dus niet te behangen of te sauzen. Je ziet het in elk Joods huis waar volgens het Jodendom geleefd wordt, meestal in de woonkamer. Een ander gebruik is dat een vrouw als ze uitgaat nooit al haar sieraden tegelijk zal dragen, maar er altijd minstens een thuis laat. Of dat de tafel niet volledig gedekt wordt.

De vreugde is nog niet volledig

Heel lang was het ook de gewoonte om geen muziek te maken dan alleen voor vreugdevolle levensgebeurtenissen als een trouwerij. Ik las ook dat er een gewoonte bestaat dat de bruidegom onder de choepa as op zijn hoofd legt in plaats van het aanleggen van de tefilien (gebedsriemen). Dit zijn allemaal gebruiken die al uit de tijd van de Talmoed stammen (globaal tot eind 5^de eeuw). In latere tijd is bijvoorbeeld de gewoonte ontstaan dat na de huwelijkssluiting de bruidegom een glas kapottrapt als zecher lechoerban. Vreugde kan nog niet volledig zijn zolang Jeruzalem en de tempel nog niet herbouwd zijn.