Joden in Irak

Irak heeft historisch gezien altijd centraal gestaan voor het Joodse volk. Of het nu om de oorsprong van Abraham en Sara gaat, de rivieren van Babylon waar de Joodse ballingen zaten te huilen, het land van Esther en Mordechai, of het grootste centrum van kennis van de Joodse wereld. In tegenstelling tot de diaspora van het Europese Jodendom, kozen Iraakse Joden ervoor om, hoe succesvol ze ook werden, gescheiden van hun moslim- en christenburen te leven. Daarbij bleven ze hun oude en onderscheiden tradities handhaven. In zo’n huis werd Shlomo Hillel in 1923 geboren. Hij was één van de elf kinderen. Het was een gelukkig en zionistisch thuis, maar toen Hitler aan de macht kwam, nam ook in Irak het pro-nazi-sentiment toe. Toen het illegaal werd om Hebreeuws te onderwijzen op Iraakse scholen, verhuisden Shlomo en zijn familie naar Israël.

Op 23-jarige leeftijd trad Shlomo toe tot de Haganah, wat later de IDF zou worden, en vocht later in de Onafhankelijkheidsoorlog. Na de oorlog werd hij in het geheim naar Irak gestuurd om voorbereidingen te treffen, zodat Iraakse Joden naar Israël konden komen. Shlomo hielp enkele van zijn mede-Joden naar buiten te smokkelen door ze als Britse soldaten te vermommen en ze achter in legervrachtwagens te plaatsen die hen naar Israël brachten.

Een bizarre reddingsoperaties

Vervolgens vond hij enkele ervaren Amerikaanse piloten uit de Tweede Wereldoorlog en maakte hen duidelijk dat mensen in Israël bereid waren om veel geld te betalen zodat Iraakse Joden naar huis konden komen. Het was Shlomo’s taak om ervoor te zorgen dat de piloten in de woestijn landden, ver uit het zicht van de Irakezen, waar de Joden vervolgens op het vliegtuig konden stappen. Maar de woestijn was enorm, onveilig en ongeschikt. Dit piloten wisten dat het onmogelijk was om deze missie uit te voeren. Een plan B was nodig.

Nog diezelfde dag van die teleurstelling kwam hij op het idee om Joden aan het einde van de kilometerslange Iraakse landingsbaan te laten verbergen. Vlak voordat het vliegtuig zou opstijgen, konden de Joden zich haasten en aan boord springen. Dit belachelijke plan werkte! Met volle capaciteit vervoerde het vliegtuig 50 Joden helemaal naar Israël en zette ze in het donker onder de neus van Britse soldaten af voordat ze zelfs wakker waren. De Mossad ontmoette de Amerikaanse piloten, bedankte hen en overhandigde hen een zware zak geld. Het plan werkte zo goed dat het keer op keer werd herhaald. Het werd zelfs gebruikt om Italiaanse Joden naar het land Israël te brengen.

Shlomo’s volgende zet was om zich als Fransman te vermommen en de grens tussen Iran en Irak eens te bekijken. Joden konden Irak ontvluchten naar Iran en vanuit Iran naar Israël vertrekken. De Iraanse politie hielp maar al te graag mee door een oogje dicht te knijpen, in ruil voor een enorme hoeveelheid geld die door de Mossad verstrekt werd.

Zijn grootste numerieke succes was toen 104.000 Joden met toestemming van de Iraakse premier Al-Siwaidi Irak verlieten. ‘Verrassend genoeg’ was de buurman van de premier ‘toevallig’ Shlomo’s neef. De premier was bezorgd dat het imago van Irak er slecht uit kwam te zien door de uittocht van de Joden. Zijn Joodse buurman overtuigde hem ervan dat het maar een klein aantal ‘ontevreden’ Joden was dat wilde vertrekken en dat het daarom verstandig zou zijn om ze te laten gaan. Daarmee zou de premier zelf in een goed daglicht komen te staan. Al-Siwaidi volgde het advies van zijn buurman op en vaardigde een decreet uit dat elke Jood toestond om te vertrekken als ze dat wilden. Binnen een paar maanden waren het niet meer een paar ontevredenen die zich registreerden om te vertrekken, zoals hij veronderstelt was te geloven, maar maar liefst 104.000.

Shlomo zette zijn werk door de jaren heen voort met behulp van zijn connecties en slimheid, omkoping en genialiteit, plannen en complotten en allerlei wendingen. Zodoende bracht hij meer dan 120.000 Iraakse Joden naar Israël. Ongetwijfeld is een Joodse man zoals hij in Perzië ongekend sinds de dagen van Esther en Mordechai.