We hebben allemaal, bewust en veelal onbewust, onze ‘verhaalschema’s’; een afgerond geheel waarin we de Bijbel hebben samengevat.* Een verhaalschema beschrijft de grote lijnen van Gods plan met de wereld. Vraag een groep christenen naar waar het in de Bijbel om gaat, en hun verhaalschema komt vanzelf bovendrijven. Deze schema’s komen veelal op hetzelfde neer; schepping - zondeval - verlossing door Jezus - Koninkrijk van God. Veel van onze verhaalschema’s vinden we in statige vorm terug in onze geloofsbelijdenissen.

Hoewel iedereen deze schema’s weer zelf voorziet van precieze inhoud of nadruk, ze hebben (bijna) allemaal één ding gemeen: Israël ontbreekt. In al onze christelijke verhaalschema’s wordt niet gesproken over Israël – in de driedeling ellende-verlossing-dankbaarheid van de Heidelbergse Catechismus wordt Israël zelfs geen één keer genoemd.

Waar is Israël?

Het afwezig zijn van Israël in onze verhaalschema’s verraadt een triest feit: blijkbaar menen wij dat we ons geloof en het Woord van God kunnen verwoorden zónder Israël. Wanneer in ons verhaalschema Israël ontbreekt, vinden wij het blijkbaar van geen wezenlijke betekenis (meer). Geloof en de Bijbel kan zonder Israël.

En daar komt vandaag nog een schepje bovenop; geloven kan niet alleen zonder Israël, het moet misschien ook wel zonder Israël. Want hoe kan je het christelijke verhaal laten samenvallen met Israël. Hoe kan je vandaag de dag een volgeling van Jezus zijn en tegelijkertijd achter Israël staan?

De God ván Israël

Als Israël ontbreekt in ons christelijk geloof, dan bevinden we ons op een zeer gevaarlijke weg. Alleen al het feit dat God zichzelf de God ván Israël noemt en dat de Bijbel vol staat met Israël, laat zien dat zo’n verhaalschema – wat de grote lijnen van Gods Woord zou vertellen – niet kán kloppen. Israël moet een wezenlijk onderdeel zijn van ons geloof. God formeert een volk en kiest ervoor om via dat volk de wereld te bereiken. 

Israël was niet bedoeld om slechts als wieg voor Jezus te fungeren, om vervolgens te verdwijnen, maar Israël is en blijft tot op de dag van vandaag waartoe God hen geroepen heeft: Zijn eeuwig uitverkoren volk. God houdt onvoorwaardelijk van Israël, dit volk is de bedding waarin God Zijn plannen volvoert. 

We kunnen dan ook nooit, nooit spreken over het grote Bijbelse verhaal zónder Israël. We doen daarmee niet alleen God enorm tekort, we raken ook ons zelf. Want als wij Gods eeuwige trouw aan Israël als onbelangrijk of zelfs als afgedaan beschouwen, welke grond hebben wij dan om op God te vertrouwen?

En ja, Israël is misschien niet de makkelijkste boodschap – zeker vandaag niet. Maar dat mag nooit een excuus zijn om erover te zwijgen. Integendeel, we moeten leren Israël onderdeel te maken van ons geloof. Een plaats die het toekomt. Want een kerk zonder Israël in haar verhaal is als een boom zonder wortels, vroeg of laat sterft zij.

"Zo zegt de HEERE, Die de zon tot een licht geeft overdag en de vaste orde van maan en sterren tot een licht in de nacht, Die de zee opzweept, zodat haar golven bruisen, HEERE van de legermachten is Zijn Naam. Als deze verordeningen ooit zouden wijken van voor Mijn aangezicht, spreekt de HEERE, dan zou ook het nageslacht van Israël ophouden een volk voor Mijn aangezicht te zijn, alle dagen!" (Jeremia 31:35-36)

*) Het ‘ontbreken van Israël in onze verhaalschema’s’ ontleen ik aan o.a. ‘De Messias leren’ van Edjan Westerman (die als bron hiervoor ‘The God of Israel and Christian Theology’ van Kendall Soulen gebruikt).