Op de parkeerplaats staat een knalgele touringcar al op ons te wachten. Binnen mum van tijd liggen de koffers in het bagageruim en kunnen we instappen. Tijdens de rit van Vinnytsja naar de grens met Moldavië wordt nauwelijks gesproken. De spanning is voelbaar. Hoe zal het gaan bij de grens? Mag iedereen mee Moldavië in? Krijgen we problemen met de grenspolitie?

Vijf kilometer voor de grens passeren we eerst nog een militaire post. In deze zone mag geen enkele man komen die dienstplichtig is, uit angst dat hij de grens over zou vluchten. Alleen mannen jonger dan 22 jaar of ouder dan 60 jaar, mannen met een medische vrijstelling of mannen met drie kinderen onder de achttien jaar zijn vrijgesteld van militaire dienst. Gelukkig worden alle mannelijke passagiers goedgekeurd en kunnen we doorrijden richting de grens.

Bij de grensovergang is het rustig. Dit keer worden alle paspoorten gecontroleerd, ook die van de vrouwelijke passagiers. Militairen inspecteren de bus grondig: met spiegels en zaklampen kijken ze onder en in het voertuig om te controleren of we geen verboden personen of spullen vervoeren. Alles verloopt echter voorspoedig en al snel mogen we doorrijden naar de Moldavische grens, waar we opnieuw even moeten wachten. Volgens Koen, onze Alija-veldwerker in Oekraïne, heeft hij zelden zo’n snelle grensovergang meegemaakt.

Het oversteken van deze grens met vijftien Joden heeft iets diep symbolisch, vertelt Ira, de vrouw van Koen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden Joden vanuit Moldavië over de rivier naar Oekraïne gestuurd, om daar opgesloten te worden in getto’s en kampen, waar velen de dood vonden. Nu steken Joden opnieuw de rivier over, maar in tegenovergestelde richting: niet naar de dood, maar naar het leven, naar Israël.

De olim kijken uit naar hun emigratie, maar voelen tegelijk ook verdriet om alles wat ze achterlaten. Sommigen verloren al alles toen de oorlog in Oekraïne uitbrak. En nu staan ze opnieuw met bijna lege handen. Hun hele leven past in een paar koffers.

Een van hen is een vrouw van rond de zestig jaar. Ze woonde in Charkov, vlak bij de Russische grens, en had meer dan twintig jaar een souvenirwinkel aan de Zwarte Zee. De oorlog nam haar alles af. Er was geen reden meer om te blijven. Haar werk had haar altijd in Oekraïne gehouden, maar nu dat was weggevallen, hield niets haar nog tegen. Ze vindt het moeilijk om te vertrekken: “Het is zwaar om de stad en het land te verlaten waar je zoveel van houdt. Met je hoofd weet je dat je weg moet, maar je hart blijft achter.”

Haar woorden raken me, juist omdat ik me niet kan voorstellen hoe het is om alles achter te moeten laten: je gemeenschap, de mensen van wie je houdt, je eigen stad die je op je duimpje kent. Alles wat vertrouwd was, komt niet meer terug.

Tegelijkertijd kijkt ze ook uit naar Israël. Haar zoon, die daar werd behandeld voor kanker, ligt begraven in Be’er Sheva. Daar kan ze zijn graf bezoeken. Verdriet en blijdschap liggen hier, in deze bus, dicht naast elkaar.

Na een voorspoedige reis komen we aan in de hoofdstad van Moldavië. Als dank voor het werk van Christenen voor Israël geeft een van de olim ons trots een prachtig, zelfgemaakt armbandje. Zijn huis werd geraakt door een raket. Om dit trauma te verwerken, begon hij met de materialen die hij nog in huis kon vinden armbandjes te maken. Dat maakt dit kleine geschenk extra bijzonder.

Morgen breekt onze laatste dag al weer aan. De olim vliegen dan naar Israël en wij vertrekken weer naar Nederland.

Renske is deze week met haar collega Marijke Terlouw in Oekraïne om het werk van Christenen voor Israël te bezoeken. Voor de website houden ze beiden regelmatig een dagboek bij.