De diepe verbondenheid tussen Jezus en het Joodse volk is iets wat wij als kerk vaak zijn vergeten. Bewust zijn vergeten; Jezus toonde wij liever als één van ons, niet als iemand die hoorde bij ‘die ongelovige Joden’. Met alle vreselijke gevolgen van dien hebben wij Jezus niet alleen bij Zijn eigen volk weggehaald, we hebben Hem er ook mee in contrast gezet. Het Joodse volk schilderden wij zo zwart mogelijk af – blind, wettisch, ongelovig – en Jezus was het tegenovergestelde: hij predikte genade, geloof en liefde. Het Joodse volk zag Hem niet als Messias en verwierp Hem zelfs. De kerk werd het nieuwe volk van God – dat is heel lang de heersende theologie in de kerk geweest.

Israël en Jezus

Sinds enkele decennia is daar gelukkig(!) verandering in gekomen. De kerk kreeg oog voor het belang van Israël en voor de Joodse identiteit van Jezus. Hoewel er nog veel terrein te winnen is, werd Jezus in de theologie ‘thuis gehaald’. Met andere woorden: Hij werd (eindelijk) gezien als Jood, Hij werd weer gezien als iemand die volledig thuishoorde in het Joodse volk. En meer nog: als Messias van Israël zijn Jezus en het Joodse volk één. Lees Jesaja 42 tot en met 53 eens. Daar wordt uitgebreid gesproken over de Knecht des Heere. Soms wordt Israël daarmee bedoeld en soms Jezus, maar de meeste keren is het onderscheid niet te maken; het Joodse volk en Jezus zijn één.

Auschwitz

Afgelopen week mocht ik met een grote groep geschiedenisdocenten en schooldirecteuren vanuit de European Jewish Association (EJA) een bezoek brengen aan Auschwitz. Toen ik in één van de gaskamers stond, moest ik denken aan het schilderij van Chagall. Jezus was en is een Jood. Hij leed als Jood en stierf als Jood aan een Romeins kruis – een dood die talloze Joden in die tijd stierven. Maar wat als Jezus in de jaren 30-40 had geleefd? Dan had Hij met Zijn moeder Maria op de trein naar Auschwitz gezeten. Dan was Hij als Jood, samen met duizenden andere Joden, vergast in dat vreselijke vernietigingskamp. Jezus was vermoord geweest in de Holocaust omdat Hij Joods was.

Dat maakte indruk op me. Jezus is een Jood. En Joden zijn altijd en overal vervolgd en vermoord. Het dieptepunt was Auschwitz: de moord op zes miljoen Joden. Jezus hoort bij dát volk en is één met hén. Zijn lijden past in al dat Joodse lijden. Dat maakt mij stil en verbindt mij op een diepe, onlosmakelijke manier met het Joodse volk. Voor mijn zonde heeft Joods bloed gevloeid aan het kruis van Golgotha. Nu zit er een Jood aan de rechterhand van de Vader die voor mij pleit. En straks verschijnt Hij als de Leeuw van Juda op de wolken van de hemel en dan zal deze Koning der Joden mij vragen: wat heb jij gedaan voor de minste van míj́n broeders (Matteüs 25:31-46)?