Zwijgen over de Holocaust

Het was niet de eerste keer dat er over de massamoord op de Joden werd gesproken. Slechts drie maanden eerder waren de gruwelen officieel bekendgemaakt via een telegram dat Gerhard Riegner, een vertegenwoordiger van het Joodse Wereldcongres, naar de kantoren in New York en Londen had gestuurd. Het telegram bevestigde de alarmerende berichten die eerder al het Westen hadden bereikt. Verbazingwekkend genoeg was de reactie van de regeringen nog erger dan apathie. Niet alleen deed de regering van de Verenigde Staten niets, zij ging zelfs zo ver dat zij het hoofd van de Amerikaans-Joodse gemeenschap opdracht gaf om te zwijgen.

Toen de New York Times drie maanden later de korte alinea publiceerde, was het de beurt van het publiek om het catastrofale nieuws te negeren. Omdat er niemand anders was om naartoe te gaan, besloten twee onwaarschijnlijke partners dat het tijd was om alles in het werk te stellen om wat er nog van het Europese Jodendom over was te redden.

Hillel Kook

Een van de mannen was de in Litouwen geboren Hillel Kook, die met zijn familie naar het Beloofde Land was geïmmigreerd toen hij nog maar een jongen was. Hij was een fervent zionist en studeerde aan de Rav Kook Yeshiva in Jeruzalem. Deze was opgericht door zijn oom, de opperrabbijn van de Joodse gemeenschap in Israël voordat de staat werd opgericht. Hillel was een meedogenloze activist en in 1931, toen hij nog maar 15 jaar oud was, sloot hij zich aan bij de Haganah. Al snel raakte hij gefrustreerd door het anti-Joodse beleid van de Britten en de halsstarrigheid tegenover de Joodse gemeenschap en verliet hij de Haganah om de Irgun te vormen, een Joodse paramilitaire groep die een harde aanpak hanteerde.

Op slechts 25-jarige leeftijd had hij al veel gereisd, onder andere door heel Europa om het zionisme en de zaak van de Irgun te promoten. Met gemak maakte hij daarom tijdens de oorlog de lange reis naar Amerika om te zien wat hij kon doen om de aandacht van het Amerikaanse publiek te trekken met betrekking tot het lot van de Joden. De scherpzinnige Kook wist dat de Amerikaanse cultuur meer gefascineerd was door Hollywood dan door de Holocaust, dus smeedde hij een plan om hun aandacht te trekken door zijn krachten te bundelen met Ben Hecht, een succesvolle Joods-Amerikaanse toneelschrijver.

We will never die

Binnen zes maanden had Hecht ‘We will never die’ geproduceerd, een muzikaal meesterwerk dat werd opgevoerd in Madison Square Garden in New York. De show had een volledig orkest en een sterrencast van meer dan duizend performers, waaronder de beroemdste van allemaal, Frank Sinatra. Veertigduizend mensen zagen het schouwspel die eerste avond, onder wie Eleanor Roosevelt, de vrouw van de president van de Verenigde Staten. Op veler verzoek werd de voorstelling in nog eens vijf Amerikaanse steden opgevoerd.

Maar ondanks het grote succes van de voorstelling gaven zowel Hecht als Kook na de oorlog toe dat ‘We will not die’ niets had opgeleverd, behalve dat het de Amerikanen tot tranen toe bewoog terwijl de vernietiging van de Europese Joden onophoudelijk doorging.

Maar beide mannen gaven niet op. Kook, die nu Peter Bergson heette, richtte de ‘American League for a Free Palestine’ op en organiseerde in oktober 1943 een mars van rabbijnen om een petitie aan president Roosevelt te richten. Toen Roosevelt weigerde hen te ontmoeten, gaf dit Bergson en zijn groep publiciteit en leidde het tot publieke verontwaardiging die erin slaagde de benarde toestand van de Europese Joden onder de aandacht van het Amerikaanse publiek te brengen.

Ook Hecht gebruikte zijn talenten om de strijd voort te zetten. Hij schreef nog een toneelstuk, dat zo’n groot succes werd dat hij van de opbrengst een schip kocht om enkele van de Joodse overlevenden uit Europa terug naar hun vaderland te brengen.

Beide mannen worden als Joodse helden herinnerd. Maar ondanks hun moedige, volhardende en grootse inspanningen was de reactie van de wereld te weinig en te laat. Het spreekt voor zich dat beide mannen stierven met een gebroken hart.