Het is slechts één van de Bijbelse opdrachten die God aan Israël gaf, namelijk om een licht voor de volkeren te zijn. En zelfs tijdens de Holocaust vergat het Joodse volk nooit de heilige opdracht om de 9-armige Chanoekia aan te steken en de Joodse overwinning op het heidense Griekenland te vieren.

Ben Stonehill

In 1948, net 2 maanden na de oprichting van de moderne staat Israël, werd er een licht ontstoken in de persoon van Ben Stonehill, een Poolse Jood in de Verenigde Staten. Ben hoorde dat Joodse overlevenden van de Holocaust naar New York waren overgebracht. Gewapend met een tas vol opnameapparatuur ging hij op zoek naar de overlevenden. Hij wilde de liederen en muziek veiligstellen die de Nazi’s hadden geprobeerd om, samen met het volk, uit te roeien.

Toen hij in New York aankwam, vroeg hij de bij elkaar verzamelde overlevenden de liederen te zingen die ze nog kenden voor de Holocaust. Jong en oud, de uitgemergelde en vertrapte Europese Jood, zong ieder zijn eigen versie. Veel liederen waren Pools en Russisch, enkelen waren in het Hebreeuws, maar de meesten waren in het Jiddisch. Op die koude avond in New York klauterden getraumatiseerde kinderen die nog nooit een taperecorder hadden gezien, over elkaar heen om in de microfoon te zingen en hun eigen stem te horen: stemmen die jarenlang tot zwijgen waren gebracht.

1000 Joodse liederen

Samen zongen de overlevenden de liederen die ze thuis, op Hebreeuwse les, of bij Joodse jeugdbewegingen gehoord hadden. Een van de kinderen, een 9-jarige jongen met de naam Meir, zong een Jiddisch lied over Chanoeka; “Sima Shemen” (Doe er olie bij). Tot op de dag van vandaag wordt dit lied met Chanoeka gezongen door Joden overal in de wereld. Tot hun verbijstering hadden ze dezelfde Joodse liederen in de getto’s en kampen gehoord.

Wat alleen maar een ontmoeting had kunnen zijn voor hen die de donkerste tijden hadden doorstaan, bracht licht en blijdschap door Stonehill. Hij nam daar toen 40 uur kostbare liederen en muziek op, en daarmee stelde hij meer dan 1000 Joodse liederen veilig die door de geschiedenis waren uitgewist. Hij redde niet alleen de muziek van het uitgeroeide Europese Jodendom in die paar dagen dat hij de liederen had opgenomen. Het is ook een herinnering dat het Feest van het Licht in het donkerste uur gevierd werd. En hoe grimmig het leven ook kan zijn, er altijd hoop is.