Het leven in Israel is altijd vol verrassingen. Op twaalf augustus ontving ik de volgende email:

“Ik zou graag in contact komen met de heer Klafter ofwel de heer Zvi Eyal en/of zijn gezinsleden. De reden hiervoor klinkt u vast curieus in de oren en dat is het ook; ik heb hier een briefkaart welke meer dan 80 jaar geleden gestuurd is naar zijn vader Isak en welke mogelijk nooit aangekomen is. Ik zou deze graag alsnog bezorgen. Bij voorbaat hartelijk dank!  Met vriendelijke groeten, Marnix Versteegh.”

Als Zvi’s ‘secretaresse-op-afstand’ was ik getuige van de bijzondere correspondentie tussen Marnix en Zvi.

“Geachte meneer Eyal. Ik beschik over een simpele briefkaart welke ooit vanuit Krakau dd 1940/1941 naar uw vader in Utrecht gestuurd is. Naar het adres Oude Gracht 1 te Utrecht. Terwijl ik vermoed dat dit Oude Gracht 111 zou moeten zijn, is het mogelijk dat deze kaart uw vader nooit bereikt heeft. Ik denk dat het kaartje door twee personen geschreven is, vermoedelijk een neef en tante van Izaak die toen in Krakau verbleven. In de tekst wordt ook een verzoek gedaan om contact te leggen met een Anna Engländer in Parijs. Graag breng ik deze kaart, waar mogelijk, via de huidige post weer naar huis, waar deze ook thuishoort …

Ik begrijp overigens dat dit u wellicht overvalt ... daarvoor mijn excuses .... Het is niet mijn intentie om me te bemoeien met familiaire zaken... Ik beschik over een collectie documentatie gerelateerd aan WO2, waaronder deze briefkaart.  Waar mogelijk, hoop ik een (groot) deel hiervan terug te geven aan de rechtmatige eigenaren en/of nabestaanden... waar het thuishoort... ter herinnering aan .... Met hartelijke groet, Marnix Versteegh.”

Begin september leverden we de kaart, die met onze gasten was meegevlogen, persoonlijk bij Zvi af. Hij had de digitale versie al aan zijn kinderen doorgestuurd, die echter weinig interesse toonden. Lily, zijn 92-jarige nicht uit Ramat Gan (die tien concentratiekampen overleefde) was echter heel blij met de kaart. De afzenders waren familie van haar ouders.

Marnix Versteegh

Als kind luisterde Marnix altijd vol interesse naar de oorlogservaringen van zijn familie. Zijn vader verzamelde oude stafkaarten, zijn moeder boeken uit de Tweede Wereldoorlog. Marnix studeerde geschiedenis in Nijmegen, maar vond uiteindelijk een baan in de financiële sector. Ook hij begon artikelen uit de oorlogsperiode te verzamelen. Langzamerhand groeide het verlangen om, waar mogelijk, de eigenaars daarvan terug te vinden. Sommige mensen reageren achterdochtig als hij contact met hen zoekt. Maar het speurwerk en de tijd die hij eraan moet besteden wordt beloofd als er een ‘match’ ontstaat.

Zoals bij het kaartje dat iemand vlak voor de oorlog aan zijn geliefde stuurde. Yael Weizel reageerde: “Dit is heel ontroerend, Marnix! Eva was de dochter van mijn oudtante, tante Grete, violiste, de zus van mijn oma. Dus niet zo heel verre familie. Mijn moeder heeft veel van die hele familie gehouden en over ze vertelt. Een heel groot verlies. De hele familie is vermoord. Alleen mijn oma, Ellen, celliste, en hun moeder, Ruscha, pianiste, hebben de oorlog overleefd. Nogmaals veel dank! Ook namens mijn broers en zussen.”

Of ik misschien Marnix kon helpen in contact te komen met Eddo Rosenthal (voormalige journalist, nu woonachtig in Israël). Marnix had een kaart uit 1941 die geschreven moest zijn door familie van Eddo.

De Facebookgroep “Dutch Jeruzalem” leek mij de beste manier om een oproep te doen. Het lukte!

Kaarten 'thuis brengen'

Eddo reageerde en bedankte iedereen die aan de speuractie om hem te pakken te krijgen hadden meegeholpen! Diezelfde dag schreef Eddo aan Marnix:

“Dankzij uw doorzettingsvermogen …. ben ik vandaag erachter gekomen dat de email die ik u een maand geleden heb gestuurd, nooit bij u is aangekomen omdat ik een foutief mailadres had opgegeven. Omdat ik geen reactie kreeg op mijn mail, heb ik de zaak verder laten lopen. Dat was achteraf gezien geheel ten onrechte. Wie had kunnen denken dat een briefkaart van 81 jaar geleden zoveel emotie teweeg kan brengen, bij een familielid die de brievenschrijfster nooit heeft gekend en nimmer over haar had gehoord. Maar dat is precies wat mij is overkomen.”

Kortgeleden mocht Marnix een ander briefkaartje 'thuis brengen'. Het betrof maar een 'simpel' kaartje met een paar in potlood gekrabbelde woorden, als bedankje voor de ontvangst van een pakket uit Kamp Westerbork. Via-via kon Marnix de kleindochter het kaartje van haar (vermoorde) oma doen toekomen. Ook deze ‘erfenis’ is nu in Israël.

Marnix heeft nog een hoop 'projectjes' op de plank.

“Als je weet waar je naar op zoek bent, is het verbazingwekkend wat er nog te vinden is op veilingsites, rommelmarkten en boekwinkeltjes. De meeste verzamelaars beseffen echter niet dat het een laatste tastbare herinnering kan zijn aan een persoon, gezin of huishouden die tijdens de Holocaust vermoord zijn. Als er dan nog nabestaanden zijn, dan hoort het daar thuis,” aldus Marnix.

Het treurige is dat er vaak geen enkele nabestaande meer te vinden is.

“Het gaat niet om mij, maar om de betrokkenen,” benadrukt hij. “Ik ben maar een doorgeefluik. Maar hoe klein ook de kans ook is om te slagen, iedere ‘match’ motiveert mij om door te gaan.

Zvi Eyal’s bijzondere verhaal is te lezen in “Een Open Deur”